The Greek Church in Latin and Venetian Cyprus 1191–1570

The Greek Church faced considerable problems following the Latin Conquest of Cyprus and the establishment of the Lusignan dynasty. Much of its property was impounded by the new Latin rulers, in the 1220s its bishoprics were reduced to four, with each bishop subject to a Latin diocesan. Under the provisions of the Bulla Cypria of 1260 it accepted papal primacy and ceased to have its own archbishop following the death of Germanos. Limits were placed on the numbers of monks in Greek monasteries and the refusal of Greek monks to accept the validity of Latin unleavened communion bread resulted in the martyrdom of 13 of them in 1231. Despite this, however, the Greek Church overcame these challenges and even strengthened its position in the later Lusignan and Venetian periods. Several reasons explain its ability to survive and maintain the allegiance of most of the population. The small number of Latins on Cyprus, concentrated mainly in the towns of Nicosia and Famagusta, made them fear absorption into the far more numerous Greeks and so disposed to tolerate a Greek Uniate Church that formally accepted papal primacy. The great distance separating Cyprus from Rome and Avignon together with increasing absenteeism among the Latin clergy from the later fourteenth century onwards made it impossible to enforce papal directives. The growing Ottoman threat from the late fifteenth century onwards likewise made the Venetian authorities on Cyprus reluctant to implement papal rulings that would anger the Greek majority. In addition, the Greek Church of Cyprus maintained contact with the Greek patriarchates of Constantinople, Antioch and Alexandria, all outside the areas under Latin rule, and so was not isolated from the Orthodox Christians subject to the patriarch of Constantinople.

Po łacińskim podboju Cypru i ustanowieniu dynastii Lusignanów Kościół grecki stanął w obliczu poważnych problemów. Duża część jego majątku została skonfiskowana przez nowych łacińskich władców, w latach 20. XII w. liczba jego biskupstw została zredukowana do czterech, a każde z nich podlegało łacińskiemu biskupowi diecezjalnemu. Na mocy postanowień Bulli Cypriańskiej z 1260 r. diecezje przyjęły prymat papieski, a po śmierci Germanosa przestały mieć własnego arcybiskupa. Ograniczono liczbę mnichów w greckich klasztorach, a odmowa przyjęcia przez nich ważności łacińskiego niekwaszonego pieczywa eucharystycznego doprowadziła do męczeńskiej śmierci trzynastu z nich w 1231 r. Mimo to Kościół grecki przezwyciężył te trudności, a nawet wzmocnił swoją pozycję w późniejszym okresie panowania Lusignanów i Wenecjan. W tekście wyjaśniono kilka powodów tej zdolności do przetrwania i utrzymania lojalności większości mieszkańców. Niewielka liczba łacinników na Cyprze, skupionych głównie w miastach Nikozja i Famagusta, sprawiała, że obawiali się oni wchłonięcia przez znacznie liczniejszych Greków i dlatego byli skłonni tolerować grecki Kościół unicki, który formalnie akceptował prymat papieski. Ogromna odległość dzieląca Cypr od Rzymu i Awinionu, wraz z rosnącą absencją wśród łacińskiego kleru od końca XIV w., uniemożliwiała egzekwowanie papieskich dyrektyw. Rosnące zagrożenie osmańskie od końca XV w. również sprawiło, że władze weneckie na Cyprze niechętnie wdrażały papieskie nakazy, które mogłyby rozgniewać grecką większość. Ponadto, Kościół grecki na Cyprze utrzymywał kontakt z greckimi patriarchatami Konstantynopola, Antiochii i Aleksandrii, które znajdowały się poza obszarami pod panowaniem Kościoła łacińskiego, a więc nie był odizolowany od prawosławnych chrześcijan podlegających patriarsze Konstantynopola.