Struktura, elementy i krajobraz historyczny Biskupic, Mikulczyc i Rokitnicy (dzisiejszych dzielnic Zabrza) w średniowieczu. Przyczynek archeologiczno-historyczno-geograficzny

The article presents a somewhat different view on three districts of modern city of Zabrze(former medieval villages) – Rokitnica, Biskupice and Mikulczyce. It attempts to identify the still visible remains of the original structure of these villages and their components originating from the late medieval period from the archeological point of view. After the presentation of the most important historical sources concerning the origins and history of these villages in the Middle Ages, the author focuses on the location of the original village greens and settlement areas and discusses in detail the formerly existing within these settlements latemedieval knights seats. Comparison of the results of the archaeological research with the conducted site scans (LIDAR) updates the view on the form and size of these assumptions. Thus the following study can be a starting point for more detailed interdisciplinary research on villages of Upper Silesia in the late Middle Ages.

Artykuł przedstawia nieco inne spojrzenie na trzy dzisiejsze dzielnice Zabrza (a dawniej średniowieczne wsie) – Rokitnicę, Biskupice oraz Mikulczyce. Podejmuje się próby wskazania, z punktu widzenia archeologa, na jeszcze dziś czytelne pozostałości pierwotnej struktury tych wsi oraz ich elementy składowe o późnośredniowiecznej metryce. Po przedstawieniu najważniejszych źródeł historycznych, dotyczących początków i historii tych miejscowości w okresie średniowiecza, autor skupia się na lokalizacji pierwotnego nawsia i niwy siedliskowej oraz szczegółowo omawia istniejące dawniej w granicach tych osad późnośredniowieczne siedziby rycerskie – tzw. gródki stożkowate. Zestawienie wyników badań archeologicznych ze skanami terenu (LIDAR) uaktualnia spojrzenie na formę i rozmiary tych założeń. Opracowanie może stanowić punkt wyjścia do bardziej szczegółowych i interdyscyplinarnych badań nad wsią górnośląską w późnym średniowieczu.