„Nie z piękności na papierze sądzić o rzeczy należy, ale z przystosowania optyki i perspektywy” - o percepcji i kształtowaniu elementów krajobrazu opisanych 205 lat temu w dziele Sebastiana Sierakowskiego

W artykule przedstawione zostały „prawa widzenia” budowli w przestrzeni krajobrazu opisane w jednym z pierwszych polskojęzycznych podręczników z dziedziny architektury i budownictwa, napisanym i wydanym w 1812 roku w Krakowie przez Sebastiana Alojzego Sierakowskiego (1743–1824) - duchownego, architekta i naukowca, sprawującego ważne urzędy publiczne w odchodzącej w przeszłość dawnej Polsce przełomu XVIII i XIX wieku. Opisane sugestywnym i barwnym językiem zasady percepcji obiektów tworzą rodzaj oryginalnego zbioru reguł odwołujących się do pojęć z zakresu optyki, perspektywy i kompozycji, które zasługują na uważną analizę i odczytanie na nowo w kontekście trwających dyskusji nad stanem polskiego krajobrazu i systemem planowania miast.

This paper presents the ‘precepts of perception’ of buildings observed in the space of the landscape that were described in one of the first Polish-language handbooks on architecture and construction published in Krakow in 1812 by Sebastian Alojzy Sierakowski (1743–1824)-a clergyman, architect and scientist, as well as a statesman holding important public positions during the turn of the nineteenth century in what was becoming historical Poland. Sierakowski’s principles of building perception-described in suggestive and colourful language—created a kind of original set of rules referring to optics, perspective and composition, that deserve careful analysis and re-reading in the present times of ongoing discourse on the condition of the Polish landscape and city planning system.