Poradnictwo jako dialogiczna sztuka wyłonienia/(się) podmiotu autobiograficznego

Stosowanie podejść biograficznych wykorzystujących narracje w interaktywnych procesach poradnictwa i edukacji zawodowej umożliwia konsolidację trzech założeń epistemologicznych. Pierwszym z nich jest założenie etyczne, zgodnie z którym akt narracji własnego doświadczenia daje narratorowi korzyść polegającą na potencjalnym wzroście rozumienia historyczności własnego życia. Kolejne założenie to epistemiczno-polityczna presupozycja obstająca przy prawomocności subiektywnych wypowiedzi w dyskursie naukowym. Wreszcie, założenie autopojetyczne jest równoznaczne z uznaniem, że opowiadanie i towarzyszenie narracjom o doświadczeniu życiowym, zwiększa możliwości skonstruowania siebie na nowo i wspólnego przedefiniowywania siebie, w relacjach zachodzących wśród rówieśników oraz między edukatorem a edukowanym. Celem tego artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób te trzy założenia funkcjonują na gruncie mediacji biograficznej w grupach rówieśniczych, podczas świadczenia usług doradczych w zakresie konstruowania projektów życiowych przez uczniów szkół średnich, przy użyciu narzędzia, jakim jest refleksyjne słuchanie. W oparciu o koncepcję narracyjnej refleksyjności, omawiane są procesy biografizacji, autobiografizacji i heterobiografizacji, które podczas konstruowania i odbioru narracji o doświadczeniu życiowym, służącej jako narzędzie w dialogu-działaniu-edukacji/badaniu, wprowadzają w życie trzy wymiary podmiotowości: podmiot empiryczny lub podmiot doświadczający (egzystencjalny), podmiot epistemiczny (abstrakcyjny, racjonalny) i podmiot autobiograficzny (byt posługujący się językiem).

In the interactive processes of counseling and professional education, biographical approaches using narratives open paths to the consolidation of three epistemological presuppositions. One of them is an ethical presupposition holding that the act of narrating one’s own experience provides the narrator with the benefit of potentializing their understanding of the historicity of their life. Another is an epistemic-political presupposition defending the legitimacy of subjective words in scientific discourse. The third one is an autopoietic presupposition stating that narrating and accompanying narratives of life experience potentialize possibilities of reinvention, joint transcription among peers, and between the educator and trainee. The objective of this article is to present how these three presuppositions operate in biographic mediation peer groups with the support of reflexive listening frameworks, during counseling interventions focused on designing life projects for high-school students. Based on the notion of narrative reflexivity, we discuss biographization, autobiographization, and heterobiographization as processes which put the three dimensions of subjectivity into play – the empirical subject or the subject of experience (existential), the epistemic subject (abstract, rational), and the autobiographical subject (a being possessing language) – throughout the production and reception of narratives of life experience as devices of dialogical action-education-research.