Fanatyczni mieszkańcy Czarnobyla? Wielokulturowy obraz XIX-wiecznego miasta w tekstach Ławrientija Pochiliewicza i Konstantina Paustowskiego

Artykuł jest próbą odtworzenia społeczno-religijnego życia mieszkańców Czarnobyla i jego zewnętrznego wizerunku oraz w ostatnich dekadach Imperium Rosyjskiego na podstawie jakościowej analizy tekstów Ławrientija Pochiliewicza i Konstantina Paustowskiego. Wielokulturowy charakter XIX-wiecznego Czarnobyla był rezultatem nietolerancyjnej polityki władz carskich, a także geograficzno-ekonomicznego położenia miasteczka. Żydowscy i chrześcijańscy mieszkańcy Czarnobyla (prawosławni, staroobrzędowcy i rzymscy katolicy) stanowili przykład symbiozy w warunkach autokratycznego imperium, którym pod koniec XIX stulecia była Rosja carów Aleksandra III i Mikołaja II. Historia Czarnobyla pokazuje, że miasto przez wieki stanowiło rezerwuar tolerancji i schronienie dla społeczności prześladowanych z powodów ekonomiczno-religijnych uprzedzeń. Jednocześnie Czarnobyl zachował eklektyczne oblicze typowego dla prawobrzeżnej Ukrainy prowincjonalnego sztetla z właściwą mu obyczajowością i światopoglądowym zróżnicowaniem.

The article is an attempt to reconstruct the socio-religious life of the inhabitants of Chernobyl and its external image in the last decades of the Russian Empire on the basis of an analysis of texts by Lavrenty Pochilievich and Konstantin Paustovsky. The multicultural character of Chernobyl in the 19th century was a result of the intolerant policy of the Russian authorities as well as the town's geographic and economic location. Chernobyl's Jewish and Christian residents (Orthodox, Old Believers and Roman Catholics) were an example of symbiosis in the conditions of an autocratic empire, which at the end of the 19th century was Tsarist Russia.  History of Chernobyl shows that for centuries the city has been a reservoir of tolerance and a refuge for communities persecuted for reasons of economic and religious prejudice. At the same time, Chernobyl retained the eclectic appearance of a provincial shtetl typical of right-bank Ukraine, with its own customs, differences and mental diversity.

В статье предпринята попытка воссоздания социальной и религиозной жизни жителей Чернобыля и его внешнего облика в последние десятилетия Российской империи на основе анализа текстов Лаврентия Похилевича и Константина Паустовского. Многокультурный характер Чернобыля XIX века стал результатом нетолерантной политики царских властей, а также географического и экономического положения города. Еврейские и христианские жители Чернобыля (православные, старообрядцы и католики) олицетворяли симбиоз в условиях самодержавной империи, в конце XIX века под властей царей Александра III и Николая II. История Чернобыля показывает, что город на протяжении веков был резервуаром толерантности и убежищем для общин, преследуемых из-за экономических и религиозных предубеждений. В то же время Чернобыль сохранил эклектичный облик провинциального местечка, типичного для Правобережной Украины, с его обычаями и идеологическим разнообразием.