Instytucja prezydenta w kontekście transformacji ustrojowych państw postradzieckich

Po rozpadzie w sierpniu 1991 roku ZSRR i powstaniu na jego terenie nowych suwerennych państw wszystkie z nich w ciągu kilku lat powołały do życia urząd prezydenta. Instytucja ta okazała się dla nich bardzo atrakcyjna z różnych przyczyn: miała zapewnić stabilność polityczną w warunkach radykalnych transformacji ustrojowych, ułatwić przejście od autorytaryzmu ku demokracji, legitymizować polityczno-prawny status dawnej radzieckiej rządzącej nomenklatury. W latach niepodległości w państwach postradzieckich instytucja prezydenta przybrała różne formy. Spora część państw postradzieckich wybrała prezydencką formę ustroju poniekąd z elementami autorytarnymi, co znalazło odzwierciedlenie w dążeniu do stałego wzmacniania roli tej instytucji. Nieco mniej państw wybrało mieszaną formę ustroju, w której pozycja prezydenta jest w dużej mierze uzależniona od bilansu wewnętrznych sił politycznych. Ogromną rolę w określeniu wpływu instytucji prezydenta na system sprawowania władzy w państwach postradzieckich odgrywa zjawisko personifikacji instytucji prezydenta. Najmniej popularna jest parlamentarna forma ustroju, która chociaż zachowuje instytucję prezydenta, to jednak wyposaża ją w bardzo skromne kompetencje.

After the collapse of the USSR in August 1991 and the emergence of new sovereign states on its territory, they all formed the office of the president within a few years. It became very attractive to them for a number of reasons: it was able to guarantee political stability in the face of radical transformations of their systems, to facilitate the transition from authoritarianism to democracy, and to legitimize the political and legal status of the former Soviet ruling elites. During the years of independence, the presidency has taken various forms. A large part of post-Soviet states chose the presidential form of government in some places with signs of authoritarianism, which was reflected in the desire to constantly strengthen the role of this office. Few states have chosen a mixed form of government in which the office of the president is largely influenced by the balance of domestic political forces. The phenomenon of its excessive personification plays an important role in determining the influence of the president on the functioning of public authorities in post-Soviet countries. The least popular is the parliamentary form of government, in which the office of the president is left with very limited powers.