O początkach zamku w Olsztynie

Analiza przeprowadzona w artykule pozwala odrzucić pogląd najnowszej literatury na temat genezy Olsztyna (J. Sikorski, S. Achremczyk) i częściowo powrócić do ustaleń wcześniejszej historiografii (H. Bonk, A. Funk, A. Wakar). Stwierdzono zatem, że najprawdopodobniej w 1334 r., zgodnie z XVIII wieczną tradycją, powstała ziemno-drewniana strażnica, jakkolwiek nie w Olsztynie, tylko w pobliżu Jeziora Bartąg (na wzniesieniu między Bartągiem a Bartążkiem) lub na wschodnim brzegu Jeziora Kielarskiego. Kwestia lokalizacji na podstawie źródeł pisanych jest niemożliwa do rozstrzygnięcia, więc postuluje się jak najszybsze zbadanie archeologiczne, tym bardziej, że obiekt Bartąg nad jeziorem jest zagrożony zabudową mieszkaniową. Strażnica otrzymała nazwę całej ziemi Berting (en). W 1348 r. kapituła postanowiła wybudować miasto a wraz z nim nowy, kamienny zamek. Wybrali zakole Łyny na obszarze dzisiejszego Olsztyna. Stara twierdza funkcjonowała tylko do czasu budowy nowego zamku. Z czasem nazwa tego obiektu została zapomniana (zachowała się w nazwie sąsiedniej wsi Bartąg i Bartążek). Pamiętano, że teren ten był siedzibą „starego komornictwa”. Przez nieokreślony czas, nowa nazwa, nawiązująca do pamięci o starym zamku, a także nazwa nowego zamku, stąd Stary Olsztyn. O trwałości nazwy świadczy początek XIX wieku, kiedy posiadłość wiejską powstałą na miejscu dawnej leśniczówki nazwano Stary Olsztyn.

Analysis conducted in the article allows to reject the view of latest literature about the origins of Olsztyn (J. Sikorski, S. Achremczyk) and partialy return to the findings of an earlier historiography (H. Bonk, A. Funk, A. Wakar). It was therefore concluded that the most likely in 1334, according to the eighteenth century tradition, was established earth-wooden watchtower, however not in Olsztyn but near Lake Bartąg (on the hill between Bartąg and Bartążek), or on the eastern shore of Lake Kielarskie. The question of localization using written sources is impossible to solve, so is postulated to be as soon as possible archaeologicaly researched, the more that object Bartąg the lake is threatened by residential development. The Watchtower has received the name of the whole earth Berting (en). In 1348 chapter decided to construct the city and with him a new stone castle. They selected bend of Lyna in today’s Olsztyn. The old fortress functioned only until the construction of a new castle. In time, the name of this object was forgotten (preserved in the name of the neighboring village Bartąg and Bartążek), and remembered that this area was the seat of the “stare komornictwo“. The unspecified time, a new name, referring to the continuing memory of the old castle, as well as the name of the new castle, hence Alt Allenstein. Tracing the durability of the name to name – at the beginning of the nineteenth century, the nearby assets arising on the site of a former forester Allenstein – as old Olsztyn.