Wpływ wielkości nakładów inwestycyjnych na potencjał produkcyjny i efektywność gospodarstw rolnych w podregionie bydgoskim

Celem artykułu jest określenie wpływu wielkości nakładów inwestycyjnych przed i po akcesji Polski do Unii Europejskiej na zmiany potencjału produkcyjnego i efektywność gospodarstw. Badaniami objęto gospodarstwa z podregionu bydgoskiego (byłe województwo bydgoskie), które przed akcesją do Unii Europejskiej korzystały z kredytów preferencyjnych. Jednocześnie prowadziły w latach 2004-2015 nieprzerwanie rachunkowość w systemie Polski FADN. Efektywność czynników wytwórczych określono wykorzystując cząstkowe wskaźniki produktywności: ziemi, pracy i majątku trwałego oraz efektywność całkowitą metodę DEA (Analiza Obwiedni Danych) w wersji VRS o zmiennych efektach skali. Analizowano również zmiany efektywności w ujęciu dynamicznym, wykorzystując do tego celu indeks produktywności Malmquista (TFP). Inwestycje realizowane w ramach krajowych programów wsparcia i środków unijnych przyczyniły się do zwiększonej polaryzacji majątkowej. Dochody gospodarstw w większym stopniu zależały od powierzchni użytkownej ziemi, niż efektywności czynników wytwórczych. Ponadto na dochody miały duży wpływ relacje rynkowe – „nożyce cen”.

Determination of the impact of the investment expenditures, prior to and after accession of Poland to the European Union, on the changes in the production potential, and efficiency of farms is the purpose of the article. Farms from the sub-region of Bydgoszcz (former Province of Bydgoszcz) which prior to accession to the European Union took advantage of preferential credits, and which at the same time in the years 2004-2015 conducted uninterruptedly accountancy in the Polish FADN system, were covered by the studies. Efficiency of the production factors has been established with the use of the partial productivity factors: land, labour and fixed property, as well as the total efficiency with the DEA (Data Envelopment Analysis) method in the VRS (Variable Returns to Scale) version, of variable scale’s effects. Also, the efficiency changes from dynamic perspective have been analysed using for that purpose the Malmquist productivity index (TFP). Investments realized within the frames of the domestic support programmes and the EU funds, have contributed to the increased property’s polarization. Incomes of farms depended to a bigger degree on the land used than on efficiency of production factors. Moreover, the market relations – „price scissors” – have had a big impact on incomes.