Walka o zachowanie wiary nicejskiej w połowie IV wieku

W artykule zasygnalizowano wysiłki biskupów wschodnich i zachodnich zmierzające do zachowania wiary wyrażonej w symbolu nicejskim. Dramatycznie przebiegł synod w Rimini  (359). Biskupi łacińscy oburzeni próbą narzucenia im koncepcji ariańskiej opowiedzieli się za nicejskim wyznaniem wiary, w kanonach ogłosili depozycje biskupów o nastawieniu ariańskim i skierowali list do cesarza Konstantyna. Gdy cesarz nie zaaprobował ich postawy, pod naciskiem jego wysłanników zmienili zdanie i zaakceptowali wyznanie wiary o charakterze pro-ariańskim. Tendencje pro-ariańskie zwyciężyły również na synodzie w Seleucji (359). Zdecydowanie ariańska opcja zwyciężyła na synodzie w Konstantynopolu (360). Tymczasem synod zorganizowany przez Hilarego z Poitiers w Paryżu (361) zdecydowanie odrzucił poglądy ariańskie i opowiedział się na nicejskim wyznaniem wiary. W ten sposób, podobnie jak na synodzie w Sardyce (343-344), zarysował się podział według strefy językowej: biskupi greccy przechylali się w kierunku arianizmu, natomiast biskupi łacińscy opowiadali się na credo z Nicei. Na definitywne rozstrzygniecie tej kwestii należało poczekać do Soboru w Konstantynopolu (381), gdzie postanowiono powrócić do koncepcji nicejskiej, według której Syn jest współistotny Ojcu.

The paper explains how both Eastern and Western bishops attempted to preserve the doctrine expressed in the Nicene Creed. At the Synod (Council) of Rimini (359) the Latin bishops rejected the Arian concept and accepted the Nicene Creed, they canonically removed the Arian-minded bishops and wrote a letter to the Emperor Constantius. After the Emperor did not approve their attitude, under pressure from his envoys, they changed their mind and adopted a pro-Arian profession of faith. Pro-Arian tendencies also won at the Synod (Council) of Seleucia (359). The staunchly Arian option won at the Synod (Council) of Constantinople (360). However, the Synod (Council) convoked in Paris by Hilary of Poitiers (361) decidedly rejected the Arian views and approved the Nicene Creed. Consequently, and similarly to the Synod of Sardica (343-344), a split according to language zones became evident: the Greek bishops were in favour of Arianism, and the Latin ones were in favour of the Nicene Creed. It was only at the Council of Constantinople (381) that a definitive settlement was achieved – the Nicene concept was adopted according to which the Son is consubstantial with the Father.