Artykuł przedstawia częściowe wyniki prac przeprowadzonych w ramach projektu Opracowanie zasad planowania, strategii wykorzystania oraz metod oceny i wykonywania map potencjału płytkiej geotermii w Europie Środkowej (oryg. Shallow Geothermal Energy Planning, Assessment and Mapping Strategies in Central Europe – GeoPLASMA-CE), który realizowany jest w latach 2016–2019, przez 11 partnerów z 6 krajów, w ramach programu współpracy międzynarodowej INTERREG Central Europe 2014–2020. Projekt dotyczy różnych aspektów zastosowania płytkiej geotermii do ogrzewania i chłodzenia budynków na obszarach zurbanizowanych i pozamiejskich w sześciu wybranych obszarach pilotażowych: region Vogtland-Zachodnie Czechy (pogranicze D-CZ), region Wałbrzych–Broumov (pogranicze PL-CZ), oraz miasta: Kraków, Wiedeń, Bratysława i Lublana. Dzięki współpracy służb geologicznych, uniwersytetów, organizacji non-profit, jednostek administracji samorządowej oraz firm prywatnych opracowane zostaną mapy potencjału energetycznego podłoża skalnego oraz nowe strategie zarządzania i zrównoważonego zagospodarowania zasobów płytkiej geotermii. Jednym z elementów działań pilotażowych jest ocena ryzyka związanego z wykorzystaniem geotermalnych/gruntowych pomp ciepła, zarówno dla systemów obiegu otwartego, jak i zamkniętego, uwzględniającego specyficzne uwarunkowania środowiskowe, w tym: geogeniczne, hydrogeologiczne i antropogeniczne. Uwarunkowania te mają zróżnicowany charakter, występują z jednej strony w gęsto zabudowanych obszarach miejskich, takich jak Kraków, gdzie związane są w dużym stopniu z istniejącą infrastrukturą podziemną, a z drugiej na obszarach pozamiejskich, gdzie ograniczenia środowiskowe związane są np. z rozległymi terenami górniczymi, zdegradowanymi wskutek dawnej eksploatacji węgla kamiennego, jak ma to miejsce w przypadku wałbrzyskiego obszaru pilotażowego. Identyfikacja powyższych zagrożeń, wstępna ocena ich istotności oraz wizualizacja w formie „mapy świateł drogowych” pozwoli uzyskać informacje o możliwości wykonania w danej lokalizacji instalacji pompy geotermalnej (wg kategorii: montaż dozwolony, z ograniczeniami, niedozwolony) dla wybranego systemu wykorzystania ciepła Ziemi (otwartego i/lub zamkniętego). Dodatkowo sporządzone warstwy tematyczne wskażą na istnienie i pozwolą na uszczegółowienie innych zagrożeń/konfliktów związanych np. ze specyfiką zagospodarowania gruntów (wynikającym z MPZP), lokalizacją obszarów chronionych (np. w zakresie wód gruntowych), infrastrukturą podziemną, osuwiskami itp. Identyfikacja powyższych elementów oraz zebranie informacji w jednym miejscu (na platformie internetowej) ułatwi, zarówno odbiorcy indywidualnemu, jak i ekspertowi, przyszłe planowanie inwestycji w zakresie instalacji geotermalnych pomp ciepła.
The article presents a partial results of the work carried out within the framework of the project entitled “Shallow Geothermal Energy Planning, Assessment and Mapping Strategies in Central Europe – GeoPLASMA-CE” carried out in 2016–2019, by 11 partners from 6 countries, within the framework of the INTERREG Central Europe 2014–2020 international cooperation program. The project concerns various aspects of the use of shallow geothermal both for heating and cooling purposes in urban and non-urban areas in 6 selected pilot areas: Vogtland-Western Bohemia (borderland D-CZ), Wałbrzych-Broumov (borderland PL-CZ), and the following cities: Kraków, Vienna, Bratislava and Ljubljana. As the results of the cooperation of geological surveys, universities, NGOs, local government administration units and private companies, maps of geothermal potential, as well as new sustainable management strategies of shallow geothermal resources will be developed. One of the elements of the pilot activities is the risk assessment related to the use of geothermal/ground source heat pumps, both for open and closed loop systems, specific environmental conditions, including: geogenic, hydrogeological and anthropogenic issues. These conditions are of a diverse nature, that occur on the one hand, in densely populated urban areas, as Kraków, with well developed underground infrastructure, and on the other, in rural areas, where environmental constraints are related to, for example, extensive mining areas, degraded as a result of the former hard coal mining, as is the case in the Wałbrzych pilot area. Identification of the above hazards, initial assessment of their significance and visualization in the form of a “traffic light map” will allow information on the possibility of installing a geothermal heat pump in a given location to be obtained (by category: allowed installation, with restrictions, not allowed) for a selected open and/or closed loop systems. In addition, the thematic layers drawn up will indicate the existence and allow for the specification of other threats/conflicts related to, for example, the specificity of land development (resulting from the Local Spatial Development Plans), the location of protected areas (ground waters), underground infrastructure, landslides, etc. Identification of the above elements and gathering information in one place (on the internet platform) will facilitate both the individuals and the experts future planning of investments in the field of geothermal heat pump installations.
