« Se préparer à ľaction » : un programme coordonné de recherche inspiré de la pensée-transformation piloté par la Chaire Unesco Institut Catholique de Paris

Le texte présente les cadres du programme initié par la chaire Unesco ICP « Formation Professionnelle, Construction Personnelle, Transformations sociales ». Ce programme coordonné de recherche « Se préparer à l’action » a pour finalité de mettre en relation des chercheurs et des professionnels intéressés à la construire de « possibles activités ». Il s’appuie sur les traditions de recherche dans le domaine de l’analyse de l’activité en rapport avec la construction des sujets.

Tekst przedstawia ramy programu badawczego zainicjowanego przez Katedrę UNESCO ICP „Formation Professionnelle, Construction Personnelle, Transformations sociales”. Celem tego programu jest stworzenie przestrzeni wymiany naukowej między badaczami i praktykami (professionnels) zainteresowanymi konstruowaniem „aktywności możliwych”. Opiera się on na tradycjach badań w dziedzinie analizy aktywności w związku z konstruowaniem podmiotów. Jego celem jest identyfikacja i analiza procesu konstruowania przez podmioty działające możliwych aktywności we wszystkich sytuacjach charakteryzujących się niepewnością sytuacji/działania i jej/jego możliwych transformacji. Szczególne zainteresowanie odnosi się do sytuacji niepewnych lub nieznanych dla podmiotów indywidualnych i kolektywnych, na przykład dotyczy to sytuacji rozwoju kryzysu. Zespół badawczy stawia pytanie: jak podmioty przygotowują się do działania, uwzględniając z jednej strony biegłość w konstruowaniu ich doświadczenia, z drugiej zaś ich zaangażowanie w działanie? Odpowiedź na to pytanie interesuje przedstawicieli wszystkich zawodów sfery społecznej, którzy oddziałują na drugiego z zamiarem zmiany jego dotychczasowej aktywności oraz wpływają na istotę zaangażowania podmiotów w ich własną transformację. Wyraża ją np. podjęcie aktywności twórczej, terapeutycznej, własnej działalności (auto-entreprise) czy też co nazywa się zarządzaniem sobą (entreprise de soi) itp. Analizując kontekst tego projektu, autorzy przyjmują, że coraz więcej sytuacji profesjonalnych charakteryzuje się sytuacjami niepewności: nie wiadomo z góry, co należałoby uczynić i z tego powodu trudno jest przygotować się do działania jedynie na podstawie antycypacji czy posiadanych kompetencji. Przygotowanie się do działania staje się coraz częściej pracą niewidoczną i z tego powodu proces ten jest słabo rozpoznany w działalności profesjonalnej. Zwykle podejście do tych „możliwych sytuacji” nie wynika tylko z analizy aktywności w dosłownym sensie, ale także z analizy doświadczeń, których podmioty nie mają świadomości. Uczestnictwo w badaniach sprzyja ich uświadomieniu i wyjaśnieniu zdarzeń dla siebie i dla drugiego. Chodzi tutaj o rozpoznanie takich sytuacji aktywności podmiotu, jak np. transformacja percepcji sytuacji działania; symulacja sytuacji, które mogą się zdarzyć; konstruowanie nowych, możliwych działań; transformacja reprezentacji siebie samego w działaniu. Analiza tych zagadnień jest w sposób transwersalny ważna dla każdej aktywności człowieka. Wymaga poszukiwania argumentów dla działania nie tylko w kategoriach wiedzy, zdolności, umiejętności czy kompetencji, relacji między podmiotami a wcześniej zdefiniowanymi aktywnościami, ale zwrócenia się w kierunku analizy procesu konstruowania „możliwych aktywności”.

The text presents the framework of the programme initiated by the ICP UNESCO Chair Formation Professionnelle, Construction Personnelle, Transformations Sociales. The aim of this programme is to create a space for scientific exchange between researchers and practitioners (professionals) interested in constructing “possible activities”. It builds on the traditions of research in the field of activity analysis in relation to entity construction.