Regional Analysis of Raw Plant Material Production and Primary Processing in Poland

Although there are no rapid changes in the agrarian structure there is an ongoing progress in the production structures in the Polish agriculture. The regional diagnosis of raw material production and its processing can be the key factor of rising competitiveness of various regions, as well as for processing branches. The aim of this paper is to show the present situation of the Polish food industry and regional adjustment between the raw plant material production and its primary processing in Poland.

Badanie struktury przestrzennej rolnictwa tworzy podstawę oceny stopnia dostosowania profilu produkcji rolniczej, zwłaszcza roślinnej, do istniejących w danym rejonie możliwości przetwarzania surowców roślinnych. Głównym celem badań była regionalna diagnoza produkcji rolniczych surowców roślinnych i ich przetwarzania. Podstawowym materiałem analizy były niepublikowane dane Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Produkcja roślinna stanowi ważny dział rolnictwa. Najwięcej produkcji globalnej rolnictwa i produkcji globalnej roślinnej jest wytwarzane w pasie środkowej Polski (z wyłączeniem województwa lubuskiego). Z tej części kraju pochodzi także znaczna część towarowej produkcji roślinnej. Regionalne zróżnicowanie produkcji roślinnej istnieje również w odniesieniu do tej wielkości produkcji, która trafia do przemysłu spożywczego. W ujęciu regionalnym wartość przetworzonych surowców roślinnych potwierdza dominację rejonów środkowej części kraju, zwłaszcza województw mazowieckiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i lubelskiego. Łączna wartość produkcji roślinnej przeznaczonej dla przemysłu rolno-spożywczego w tych województwach przekracza połowę wartości produkcji dla całego kraju. Z kolei przetwórstwo rolno-spożywcze odgrywa dużą rolę w przetwórstwie przemysłowym ogółem, przy czym przetwarzanie surowców rolniczych nie jest geograficznie jednolite. W Polsce w 2000 roku było niemal 7 tys. podmiotów przetwórstwa artykułów spożywczych i napojów i było to 23% podmiotów przetwórstwa ogółem działających w kraju. W ujęciu przestrzennym przemysł spożywczy miał największe znaczenie w województwach: mazowieckim, wielkopolskim i śląskim, gdzie jest zlokalizowanych około ⅓ wszystkich podmiotów, zatrudniających znaczną część pracujących w przedsiębiorstwach produkcji artykułów spożywczych i napojów. Przedsiębiorstwa zlokalizowane w tych województwach wytwarzają niemal połowę wartości produkcji sprzedanej artykułów spożywczych i napojów. Wzrost gospodarczy w Polsce przejawiał się we wzroście większości wskaźników makroekonomicznych. Rosła produkcja globalna, która - podobnie jak produkt krajowy brutto i wartość dodana brutto - potroiła swoją wartość w cenach bieżących. Tendencje te były zbieżne z wynikami zarówno rolnictwa, jak i przemysłu spożywczego, przy czym dynamika wzrostu rolnictwa była mniejsza aniżeli przemysłu. Udział rolnictwa w tworzeniu produkcji globalnej i wartości dodanej brutto gospodarki kraju systematycznie się zmniejszał. Odwzorowaniem zmian relacji sektora przemysłu spożywczego i rolnego jest wzajemny stosunek wytwarzanej wartości dodanej brutto. Wykazuje on poprawę relacji na korzyść przemysłu i wskazuje na stały wzrost znaczenia przemysłu spożywczego w wartości wytwarzanej żywności i w gospodarce kraju.