Дача как метафора советского быта: «дачный габитус» в романе Елены Чижовой Плнета грибов

The article deals with the "habitus of dacha" in Elena Chizhova's novel The Mushroom Planet. Its bearers are characters whose personality was formed at a certain time under the influence of culture and actions associated with the Soviet dacha. "Habitus of dacha" in the work refers to two different historical periods: Soviet and post-Soviet. Its versions are used by Chizhova to reflect the most important problems and transformations in modern Russia. The image of the Soviet dacha, being a metaphor for life in the USSR, is gloomy and pessimistic, which is not typical of memories of childhood and youth. The post-Soviet dacha is a phenomenon that represents the economic and social processes of the transition to capitalism and the rejection of the legacy of socialism. An analysis of the novel The Mushroom Planet leads to the conclusion, that Chizhova's characters represent different ways of adapting to new economic and social conditions. The author gives her forecast for the future, leaving alive the character who is unable to get out of the "Sovietness".

Artykuł traktuje o „habitusie daczy” w powieści Eleny Czyżowej Planeta grzybów. Jego nosicielami są bohaterowie, których osobowość ukształtowała się w określonym czasie pod wpływem kultury i działań związanych z sowiecką daczą.  „Habitus daczy” w utworze odnosi się do dwóch różnych okresów historycznych (sowieckiego i postsowieckiego) i jednocześnie do dwóch pokoleń. Jego warianty i modyfikacje służą Czyżowej do odzwierciedlenia najważniejszych problemów i przemian we współczesnej Rosji. Obraz sowieckiej daczy, będący metaforą życia w ZSRR, jest ponury i pesymistyczny, co nie jest typowe dla wspomnień z dzieciństwa i młodości. Z kolei postsowiecka dacza to zjawisko reprezentujące procesy gospodarcze i społeczne w okresie przejścia do kapitalizmu i odrzucenie spuścizny socjalizmu. Analiza powieści Planeta grzybów prowadzi do wniosku, że bohaterowie Czyżowej reprezentują różne formy przystosowania się do nowych warunków ekonomicznych i społecznych, ale przy życiu pozostaje tylko człowiek, który nie jest w stanie wydostać się z „sowieckości”.

В статье рассматривается «дачный габитус» в романе Елены Чижовой Планета грибов. Его носителями являются герои, личность которых сформировалась в определенное время под влиянием культуры и действий, связанных с советской дачей. «Дачный габитус» относится в произведении к двум разным историческим периодам: советскому и постсоветскому. Его изменения используются Чижовой для отражения важнейших проблем и трансформаций в современной России. Образ советской дачи, будучи метафорой жизни в СССР, мрачен и пессимистичен, что не свойственно воспоминаниям о детстве и юношестве. В свою очередь постсоветская дача – это явление, представляющее экономические и социальные процессы перехода к капитализму и отказ от наследия социализма. Анализ романа Планета грибов приводит к выводу, что герои Чижовой представляют разные способы приспособления к новым экономическим и социальным условиям. Автор дает свой прогноз на будущее, оставляя в живых героя, не способоного выйти из «советскости».