Mieszkalne budownictwo kolejowe na terenie województwa podlaskiego

Pierwsze budowle dla pracowników linii kolejowych powstały na terenie województwa podlaskiego w 2. połowie XIX w. W artykule omówiono przeobrażenia, jakim były one poddawane na przestrzeni lat. Opisano losy mieszkań kolejarskich, domów mieszkalnych dla dróżników oraz toromistrzów, łaźni, zabudowań i pomieszczeń gospodarczych, np. przeznaczonych do hodowli zwierząt, składowania opału czy piwnic ziemnych. Uwagę poświęcono przede wszystkim niekorzystnym zmianom architektonicznych, jakim zostały poddane w efekcie niewłaściwych decyzji podejmowanych przy ich remontach, zwłaszcza po II wojnie światowej. Wskazano potrzebę objęcia ochroną konserwatorską tych najbardziej wartościowych budowli jako jedyną możliwość ich zachowania i ocalenia ich pierwotnego charakteru.

The first houses designed for the railway workers in the Podlaskie Province were built in the second half of the 19th century. The article presents the evolution the houses underwent over time describing the vicissitudes of flats for railway workers, houses for level crossing attendants and track masters, baths, utility rooms and buildings, for example, for animal breeding, fuel storage, earth cellars. The main focus was on adverse changes in architecture that were introduced as a result of wrong decisions taken during restoration works, especially after World War II. The need to protect the most valuable buildings by designating them as listed structures was indicated as the only way to preserve them and maintain their original character.