Rykoszety upodmiotowienia w autobiograficznych opowieściach uznanych artystów wizualnych

Tekst prezentuje jedną z propozycji teoretycznych ugruntowanych w materiale z nieanonimowych autobiograficznych wywiadów narracyjnych z uznanymi polskimi artystami sztuk wizualnych. Przedstawiona koncepcja rykoszetów upodmiotowienia nazywa szczególną strukturę procesową odnalezioną w wywiadach i krytycznie rozwija popularną metaforę trajektorii. Charakteryzuje proces wypracowywania przez artystów osobnego projektu życiowo-twórczego na tle twórczości mistrzów, działań współczesnych konkurentów, dawnych nurtów dyskursu sztuki nowoczesnej, jak i aktualnej struktury pozycji w lokalnym polu sztuki. W tekście zostały bliżej omówione fragmenty wywiadu z polską rzeźbiarką, performerką oraz autorką instalacji i filmów wideo Katarzyną Kozyrą, które najsilniej zainspirowały opisywaną koncepcję. Forma literacka głównej części tekstu jest próbą szukania sposobu na uprawianie socjografii – snucie opowieści przedstawiającej, idiograficznej, ale będącej zarazem efektem pracy analitycznej i teoretycznej.

The paper presents a theoretical proposal grounded in the material of non-anonymous autobiographical narrative interviews with renowned Polish visual artists. The concept of ricochets of subjectivation names a particular process structure found in the interviews. It also critically modifies the metaphor of trajectory, popular in sociology. The concept characterises the process of developing an idiosyncratic life and creative project of the artist, against the backdrop of the former achievements of the modern art discourse, including works of the masters, as well as the structure of the positions in the local art field and the work of contemporary competitors. The paper discusses in more detail fragments of an interview with the Polish sculptor, video artist and performer Katarzyna Kozyra, which most significantly inspired the concept described. The literary form of the main part of the text seeks to search for new ways of doing sociography. That is, weaving a story, that is at the same time an idiographic representation, and a result of analytical and theoretical work.