Budżet obywatelski jako mechanizm społecznego wytwarzania przestrzeni miejskiej

Od wprowadzenia pierwszego budżetu obywatelskiego w Polsce mija właśnie dekada. Przez ten czas mechanizm polegający na włączaniu mieszkańców w proces współdecydowania o pewnej puli środków publicznych upowszechnił się w znacznej części polskich miast i miasteczek. Co więcej, zaczęto wprowadzać wojewódzkie, szkolne, wydziałowe i zielone warianty budżetów obywatelskich. Powszechność nie jest jednak gwarantem jakości. Polskie budżety obywatelskie obarczone są pewną, dość istotną, wadą, a mianowicie w zdecydowanej większości pozbawione są komponentu dyskusji, co sprawia, że w jakimś sensie stają się tylko pozornym narzędziem partycypacji. Niemniej jednak, mimo powyższej wady oraz stosunkowo niskich środków finansowych, stały się one dość skutecznym instrumentem kształtowania przestrzeni. Ze względu na wspomniane mankamenty w artykule używam określenia „quasi-partycypacyjne wytwarzanie przestrzeni”. W artykule prezentuję dane dotyczące rezultatów tego społecznego wytwarzania przestrzeni w odniesieniu do czterech wybranych miast. Analizie poddaję pięć pierwszych edycji budżetu obywatelskiego zrealizowanych w tych miastach.

A decade has passed since the introduction of the first participatory budgeting in Poland. During this time, the mechanism involving residents in the process of co-deciding a certain pool of public funds has become widespread in a significant number of Polish cities and towns. Moreover, voivodship, school, academic and green variants of participatory budgeting have been introduced. However, universality is not a guarantee of quality. Polish budgets have one significant disadvantage, they generally lack a discussion component. This makes them a somewhat ostensible tool for participation. Nevertheless, despite the above disadvantage and relatively low financial resources, they have become a rather effective instrument for shaping space in towns and cities. Due to the shortcomings mentioned, I refer to this process as “quasi-participatory space creation.” In this paper, I present data on the results of quasi-participatory space creation in four selected cities. I analyse the first five editions of participatory budgeting carried out in these cities.