Praeceptum dominicale w czasie epidemii. Studium z zakresu języka kościelnego na przykładzie dokumentów biskupów polskich

Niniejszy artykuł stanowi próbę opisu rozumienia obowiązku niedzielnego (praeceptum dominicale) na podstawie udzielonych dyspens w czasie epidemii. Dokonując analizy poszczególnych dekretów, zarządzeń czy reskryptów, autor zwrócił szczególną uwagę na język, jakim posłużyli się polscy biskupi, stosując akt łaski zwalniający z obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy Świętej. W celu uzyskania pełniejszego rozumienia omawianego zagadnienia najpierw zbadana została relacja pomiędzy dyspensą od niedzielnego obowiązku a zamianą go na inny obowiązek. Poszczególne akty prawne zostały przeanalizowane także pod kątem użytej w niej modalności prawnej języka. Zasadnicza część artykułu poświęcona została opisowi typologii różnego rodzaju „czynności zastępczych” wobec obowiązku uczestnictwa w niedzielnej liturgii. Autor proponuje trzy zasadnicze grupy określeń przedmiotu owej czynności, którymi są: duchowa łączność ze wspólnotą Kościoła, uczestnictwo przymiotnikowe oraz inne określenia (np. pobożne przeżycie liturgii transmitowanej, modlitwa za pośrednictwem mediów).

This thesis is an attempt to describe the understanding of Sunday duty (praeceptum dominicale) on the grounds of granted indults in the epidemic time. When analyzing the individual decrees, ordinances or rescripts, assiduous attention was paid to the language used by Polish bishops while administering the act of grace, which relieves from the duty of attendance at Holy Mass. In order to cover broader spectrum of the abovementioned issue, the relation between indult of Sunday duty and the substitution of duties has been researched first. Particular legal acts have been also analyzed in terms of present modalities of language of the law. The majority of present thesis constitutes of the descriptions of various substitutive activities typology in relation to the obligation of participation in Sunday liturgy. Therefore, three basic groups of terms were featured, namely, spiritual connection with the community of the Church, adjectival participation and others (e.g. pious experiencing of broadcast liturgy, prayer by means of mass media).

Dieser Artikel ist ein Versuch, das Verständnis der Sonntagspflicht (praeceptum dominicale) anhand von Dispensen während einer Epidemie zu beschreiben. Bei der Analyse einzelner Dekrete, Verordnungen oder Reskripte hat der Autor besonderes Augenmerk auf die Sprache der polnischen Bischöfe gelegt, indem er einen Gnadenakt verwendet, der ihn von der Pflicht befreit, an einem Sonntag die Heilige Messe zu besuchen. Um ein umfassenderes Verständnis der diskutierten Frage zu erhalten, wurde zunächst der Zusammenhang zwischen der Dispens von der Sonntagspflicht und ihrer Umwandlung in eine andere Pflicht untersucht. Einzelne Rechtsakte wurden auch hinsichtlich der Rechtsmodalität der darin verwendeten Sprache analysiert. Der Hauptteil des Artikels ist der Beschreibung der Typologie verschiedener Arten von "Ersatzaktivitäten" in Bezug auf die Verpflichtung zur Teilnahme an der Sonntagsliturgie gewidmet. Der Autor schlägt drei grundlegende Begriffsgruppen für das Thema dieser Aktivität vor, nämlich: geistliche Verbindung mit der Gemeinschaft der Kirche, adjektivische Teilnahme und andere Begriffe (z. B. andächtiges Erleben einer Rundfunkliturgie, Gebet durch die Medien).