Doświadczenia Księstwa Warszawskiego w zakresie edukacji prawniczej

W artykule omówiono przedsięwzięcia w zakresie edukacji prawniczej w Księstwie Warszawskim (1807–1815), a więc w fazie przejściowej między państwem feudalnym i nowoczesnym. Wobec współistnienia przepisów z kilku porządków prawnych, różnego stopnia przygotowania pracowników administracji i wymiaru sprawiedliwości oraz konieczności sprawnej implementacji napoleońskiego prawa, instytucjonalne kształcenie kadr okazało się niezbędne. Trafnie ocenił tę sytuację minister sprawiedliwości, współorganizując kursy prawa, a następnie Szkołę Prawa i Nauk Administracyjnych. W zakresie prawa kształcono też na uniwersytecie w Krakowie, znajdującym się w obrębie Księstwa od 1809 r. Wydaje się, że mimo krótkiego okresu istnienia państwa wykształciła się w miarę spójna koncepcja w zakresie roli edukacji prawniczej – służyć miała głównie wzmocnieniu budowy struktur Księstwa i ten utylitarny cel dominował. Co warto podkreślić, te pierwsze nowoczesne przedsięwzięcia edukacyjne w zakresie prawa przypadły na okres kryzysu finansów państwowych – mimo przeznaczania większości dochodów na cele wojskowe i odkładania wielu projektów na przyszłość, dostrzeżono, że dla sprawnego zarządzania państwem niezbędne są odpowiednio wykształcone kadry. Pogląd ten nie był wówczas jeszcze powszechny.

The article deals with legal education in the Duchy of Warsaw (1807–1815), which was a transitory period between a feudal and modern state. The urgent need for institutional education of a state personnel resulted from existence of legal provisions stemming from several legal orders, divergence in qualifications of personnel in administration and judiciary, as well as a necessity for efficient implementation f Napoleonic law. Those circumstances were precisely diagnosed by the minister of justice. He initiated courses of law followed by the School of Law and School of Administration. As the Duchy’s territory was enlarged, legal teaching had place also at the university in Cracow. It seems that although the state existed for only a short period, a more or less cohesive governmental concept of legal education’s role existed. It was to serve mainly the development of the state and this utilitarian goal dominated. It is worth reminding that those first Polish endeavours in the field of modern legal education took place at the time of a public finance crisis. Although majority of income was devoted to military needs and many projects were put off until later, authorities noticed that for an efficient governing of a state a well-educated personnel is needed. At that time this belief was not common.