Drugi i Trzeci List świętego Jana w komentarzach Ojców Kościoła

Celem niniejszej pracy jest prezentacja oraz omówienie treści starożytnych komentarzy do Drugiego i Trzeciego Listu św. Jana. Te dwa krótkie listy należą do najrzadziej czytanych i komentowanych ksiąg Nowego Testamentu. To samo, choć może nawet w jeszcze większym stopniu można powiedzieć o nielicznych starożytnych komentarzach do tych listów. Czytając dzieła Klemensa Aleksandryjskiego, Dydyma Ślepego, Bedy Czcigodnego, Ekumeniusza czy też Hilarego z Arles, można zauważyć, że komentując Drugi i Trzeci List Janowy koncentrowali się oni przede wszystkim na okolicznościach ich powstania i dociekali, kto dokładnie jest ich adresatem oraz co można ustalić na temat tożsamości wymienionych w nich osób. W ich komentarzach nie brakuje jednak również tematów teologicznych. Wychodząc od czasem pozornie nie związanych w teologią fragmentów listów, poruszali tematy teologiczne właściwe bardziej ich czasom niż czasom apostolskim. Wśród takich tematów można wymienić paruzję Chrystusa, realność Jego wcielenia lub relację Syna Bożego i Boga Ojca. W kręgu zainteresowania egzegetów pozostaje również konieczność zachowywania prawdziwej wiary oraz odcięcia się od heretyków, którzy ją zniekształcają.

The purpose of this paper is to present the content of the ancient commentaries on the Second and Third Epistles of Saint John the Apostle. These two short letters are some of the least read and commented on in the New Testament. The same, though perhaps even more so, can be said of the few ancient commentaries of these letters. Reading the works of Clement of Alexandria, Didymus the Blind, Bede the Venerable, Oecumenius or Hilary of Arles we notice that when commenting the Second and the Third Epistles of John they focused primarily on the circumstances of their creation and enquire as to the identity to whom the Epistles were addressed, and the identity of the other people mentioned in the text. However, their comments also include theological themes. Sometimes starting from seemingly unrelated theological passages in the Epistles, they dealt with theological themes more appropriate to their own time rather than to the apostolic time. Among such topics we can mention the parousia of Christ, the reality of His incarnation and the relationship of the Son of God with God the Father. Within this circle also remains the exegetes’ interest in the necessity of preserving the true faith and of dissociating themselves from heretics who distort it.