Grzeczne dziewczęta, posępni młodzieńcy i inni. Trajektorie polskiego filmu o dorastaniu

Artykuł omawia kondycję polskiego filmu o dorastaniu/filmu inicjacyjnego (coming of movie), który w refleksji rodzimego filmoznawstwa był na ogół rozpoznany jako film dla młodzieży lub film dla dzieci i młodzieży. Autorka na licznych przykładach wskazuje, że zaistnienie filmu o dorastaniu jako autonomicznego, pełnoprawnego gatunku w historii filmu polskiego spotykało się z trudnościami. Proces dorastania portretowany był najczęściej albo w postaci adaptacji literatury młodzieżowej, albo wpisany w wielką historię, co w obu przypadkach stanowiło barierę dla przekonującego przedstawienia historii inicjacyjnych. W zakończeniu artykuł omawia mniejszościowy nurt w historii filmu polskiego, w ramach którego reżyserzy, tacy jak Janusz Nasfeter czy Stanisław Jędryka, chętniej niż inni filmowcy oddawali głos dorastającym bohaterom z ich problemami. Odnotowane zostają także nowe drogi polskiego kina inicjacyjnego, którego twórcy odcinają się od tradycji i proponują, by na proces dorastania spojrzeć jako na zjawisko interesujące samo w sobie, które nie musi być dłużej podporządkowywane „poważnym” tematom ze świata dorosłych.

The article discusses the condition of Polish coming of age movie, which was regarded by Polish film studies as a “movie for teenagers” or “movie for children and teenagers”. Drawing on many movie examples, the author shows that origination of coming of age movie as autonomous, full-fledged genre in the history of Polish film, was restrained from the very start. Adolescence process was mainly represented either in the form of adaption of young adult novels, or as a part of grand history. In both cases it was limiting for treating coming of age process as separate topic in the cinema. In the conclusion article discusses minor stream in Polish film history, in which directors like Janusz Nasfeter or Stanisław Jedryka, more often that other film-makers tried to give own voice to teenagers and their concerns. The text also acknowledges new ways in Polish coming of age movies. Its authors try to cut off tradition and propose to regard adolescence process as phenomenon interesting in itself, which do not have to be subordinated to “serious” topic from adult world.