Janusowe oblicze konstytucjonalizmu

Niniejszy tekst opiera się na uznaniu, że konstytucjonalizm ma janusowe oblicze. Konstytucja jest jednocześnie aktem prawnym i politycznym. Dotychczas w przestrzeni publicznej dominował prawniczy konstytucjonalizm (dogmatyka konstytucyjna), który wyklucza konstytucję ze sfery publicznej, poddając ją władzy prawników-ekspertów. Obserwowane fenomeny polityczne, takie jak nowy populizm, demokracja nieliberalna czy nowy konstytucjonalizm powinny przesunąć zainteresowanie badaczy na polityczny aspekt konstytucjonalizmu. Konstytucjonalizm jest wielowymiarową praktyką społeczną, polityczną grą z wieloma aktorami, a konstytucjonalizm prawników jest jedynie jednym z możliwych jego ujęć. Swój konstytucjonalizm mają obywatele oraz państwo, a odmienne ujęcia konstytucjonalizmu odzwierciedlające sprzeczne interesy mogą wchodzić ze sobą w konflikty. Dogmatyka prawa konstytucyjnego przy takich sporach postulowałaby istnienie transcendentalnej ramy ich rozwiązania. Bardziej polityczne ujęcie przeczy istnieniu takich ram. Innymi słowy, dogmatyka nakazuje demokracji dostosować się do konstytucjonalizmu, podczas gdy ujęcie polityczne nakazuje konstytucjonalizmowi dostosować się do demokracji. Tekst jest wstępem do części tomu zawierającym artykuły osób związanych z Centrum Edukacji Prawniczej i Teorii Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego.

The article is based on an assumption that constitutionalism has a Janus face. A constitution is both a legal and a political act. So far, the public domain has been dominated by legal constitutionalism (constitutional dogmatics), which excludes the constitution from the public sphere, subjecting it to the authority of lawyers- -experts. The contemporary political phenomena such as: new populism, illiberal democracy or new constitutionalism should shift the interest of researchers to the political aspect of constitutionalism. Constitutionalism is, therefore, a multidimensional social practice. A political game featuring many actors. And the constitutionalism of lawyers is only one of its possible interpretations. Citizens also have their own constitutionalisms, and different perspectives on constitutionalism, reflecting opposing interests, may lead to conflicts. The constitutional law dogmatics applied to resolve such conflicts would argue for the existence of a transcendental framework for their resolution. A more political approach denies the existence of such a framework. In other words, the dogmatics in question requires democracy to adapt to constitutionalism, while the political approach requires constitutionalism to adapt to democracy. The text is an introduction to a part of a volume featuring articles by authors affiliated with the Centre for Legal Education and Social Theory of the University of Wrocław.