Так говорил Владимир Санин. Русское ницшеанство сквозь призму романов М. П. Арцыбашева

W artykule przedstawiona została, na materiale twórczości Michaiła Arcybaszewa, kwestia idei nietzscheańskich w Rosji początku XX wieku. Sygnalizując zbieżność, ale nie tożsamość, idei powieści Arcybaszewa Śmierć Landego (1904) i Sanin (1907) z koncepcją niemieckiego filozofa, autorka akcentuje specyfikę poglądów pisarza rosyjskiego: jego indywidualistyczną „filozofię życia”, związaną z naturą, pierwiastek optymistyczny, na przekór powszechnej hegemonii pesymizmu, hasła człowieka harmonijnego, zmierzającego do radości życia i swobodnej miłości. Nietzscheanizm był więc znany w Rosji tego czasu, jednak w świadomości artystycznej łączy się z czysto rosyjskimi doświadczeniami: teoriami Tołstoja, Dostojewskiego, Turgieniewa i nihilistycznej inteligencji raznoczyńskiej. Analizując sekret niezwykłego rozgłosu powieści Sanin, badaczka dostrzega go nie w warstwie śmiałych opisów, lecz w obrazie stworzonego przez Arcybaszewa „człowieka naturalnego” XX wieku, bohatera adogmatycznego. W artykule podejmuje się ponadto problem popularności tego bohatera i jego filozofii życiowej w masowym odbiorze czytelniczym początku wieku, czego przykładem mogą być liczne kontynuacje utworu, amatorskie przedłużenia (nieraz ironizujące) jego losów.