Od liniowości do złożoności. Nowy paradygmat w naukach społecznych i politycznych

Artykuł stanowi krótkie omówienie zagadnienia złożoności w naukach społecznych i politycznych. Zawiera refleksję dotyczącą paradygmatycznych wyzwań, przed jakimi stoi dyscyplina nauk społecznych, które zostały zaprezentowane w Raporcie Komisji Gulbenkiana na rzecz restrukturyzacji nauk społecznych. Postuluje on przełamanie przestarzałego podziału pomiędzy naukami przyrodniczymi i społecznymi oraz wprowadzenie bardziej holistycznego, interdyscyplinarnego podejścia do badanych zjawisk, struktur i procesów. W artykule staram się dowieść, że jest to możliwe do osiągnięcia dzięki szerszej adaptacji paradygmatu złożoności. Zostały przedstawione podstawowe założenia teorii złożoności, zwłaszcza w kontekście jej relacji z teorią chaosu, oraz cechy węzłowe systemów złożonych. Ponadto zarysowano także pewne wątki złożoności obecne w badaniach politologicznych.

The article provides a brief overview of the concept of complexity in social and political sciences. It reflects upon paradigmatic challenges for the discipline of social sciences, formulated in Gulbenkian Commision Report, that promotes moving past the obsolete divisions between natural and social sciences and advocates more holistic interdisciplinary outlook on social phenomena. The complexity paradigm is proposed as such an approach. Hence, key features of complexity theory and fundamental properties of complex systems are described. Also, some embodiments of themes of complexity paradigm in political research are outlined.