Struktury rynkowe w polskim sektorze pocztowym

Artykuł poświęcony został analizie rynku pocztowego w Polsce, w rozbiciu na jego segmenty, jak i w ujęciu całościowym. Celem niniejszego artykułu jest próba identyfikacji dwóch podstawowych segmentów usług (kurierskich i listowych), a także całego obszaru pocztowego, z odpowiednimi modelami (strukturami) rynkowymi. Jeszcze przed rokiem 2002, a więc w okresie poprzedzającym uruchomienie proce- sów liberalizacyjnych na polskim rynku pocztowym, dość powszechnie rynek ten uznawany był za monopol. W okresie 2003–2012, kiedy wprowadzane były ustawy i inne regulacje uwalniające mechanizmy konkurencji w obszarze poczty, zwyczajowo mówiło się, iż publiczny operator Poczta Polska traci swoją monopolistyczną pozycję. Wraz z początkiem roku 2013 – momentem wejście w życie dyrektywy unijnej liberalizującej sektor usług pocztowych w Polsce, z założenia mamy do czynienia z rynkiem w pełni konkurencyjnym. Przedstawiona w artykule analiza służy próbie ściślejszego określenia, jakie rzeczywiste mechanizmy rynkowe funkcjonują dziś w obszarze usług pocztowych i jakie w związku z tym realne struktury rynkowe wykształciły się w ramach tego sektora. Analiza statystyczna pozwoliła zbadać udziały i pozycje rynkowe operatorów pocztowych oraz tendencje występujące w tym zakresie. Metodę analizy przypadku wykorzystano natomiast do oceny zmian strukturalnych zachodzących w badanych obszarach oraz do określenia charakterystycznych cech poszczególnych segmentów, w celu ich identyfikacji z właściwymi modelami rynkowymi. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że obecnie na rynku usług pocztowych mamy do czynienia ze strukturami przypominającymi oligopol w zakresie usług kurierskich i paczek, zaś monopol – w obszarze przesyłek listowych. Analiza polskiego rynku pocztowego w ujęciu holistycznym zdaje się natomiast upoważniać do twierdzenia, iż wykazuje on pewne podobieństwa do modelu konkurencji monopolistycznej.

The article is devoted to the analysis of the postal market in Poland, divided into its segments, and as a whole. The purpose of this article is to try to identify the two basic service segments (courier and letter), as well as the entire postal area, with appropriate market models (structures) Even before 2002, in the period preceding the launch of liberalization processes on the Polish postal market, this market was quite commonly regarded as a monopoly. In the period 2003–2012, when laws and other regulations were adopted that released competition mechanisms in the postal area, it was customary to say that the public operator Poczta Polska was losing its monopoly position. At the beginning of 2013 – the moment of entry into force of the EU directive liberalizing the postal services sector in Poland, by definition we are dealing with a fully competitive market. The analysis presented in this article is an attempt to define more precisely what real market mechanisms operate today in the area of postal services and what, therefore, real market structures have developed within this sector. Statistical analysis made it possible to examine the market shares and positions of postal operators as well as trends in this respect. On the other hand, the case study method was used to examine the structural changes taking place in the studied areas and to determine the characteristic features of individual segments in order to identify them with the relevant market models. The conducted research allows us to conclude that currently on the postal services market we are dealing with structures resembling an oligopoly in the field of courier services and parcels, while the monopoly – in the area of letter items. The analysis of the Polish postal market in a holistic approach seems to justify the claim that it shows some similarities to the monopolistic competition model.