Zarządzanie publicznym transportem kolejowym w Polsce w latach 1990–2018

W artykule zaprezentowane są etapy zmian w organizacji zarządzania publicznym transportem kolejowym w Polsce w latach 1990–2018. Pierwszy etap obejmuje okres lat 1990–2000, który charakteryzował się pełnym zmonopolizowaniem kolejowych przewozów pasażerskich w przedsiębiorstwie państwowym PKP. Kolejny etap to lata 2001–2008, kiedy to ustanowiono nowe zasady organizowania i finansowania kolejowych przewozów pasażerskich oraz z PKP wyodrębniono kolejowe spółki pasażerskie, takie jak PKP Intercity, PKP Przewozy Regionalne, PKP WKD i PKP SKM w Trójmieście. Ponadto na tym etapie pojawiły się pierwsze w Polsce koleje samorządowe i prywatny przewoźnik kolejowy. Trzeci etap zmian organizacji zarządzania publicznym transportem kolejowym obejmuje lata 2009–2018. Jest to etap ukształtowania się obowiązującego obecnie modelu zarządzania tym segmentem przewozów pasażerskich, powstały w wyniku wdrożenia przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym z grudnia 2010 roku. Na tym etapie ewolucji powstały ponadto kolejne kolejowe spółki samorządowe. Rynek kolejowych przewozów pasażerskich w Polsce obecnie obsługuje 12 przewoźników.

The article presents phases of transformation in the public rail transport management‘s organization in Poland in the years 1990–2018. The first phase covers the years 1990–2000 and was characterized by full monopolization of passenger rail transport by the PKP – state-owned company. The next stage covers the years between 2001–2008, when the new rules of organization and financing of rail passenger conveyances has been settled and new companies like the PKP Intercity, the PKP Przewozy Regionalne, the PKP WKD, the PKP SKM in the Tricity, have been separated from the PKP. Moreover at this stage the first local selfgovernment railways and a private railway carrier appeared in Poland. The third phase of transformation of public rail transport management covers the years 2009–2018. It is the stage of formation of current model of this particular segment of passenger transport management, which was created as a result of application of legislation on public transport in December 2010. Furthermore, the next self-government rail companies emerged during this stage. Nowadays, the market of passenger railway transport in Poland is operated by 12 carriers.