Rola porannych połączeń kolejowych w kształtowaniu przestrzennej dostępności regionów

Artykuł porusza zagadnienie efektywności porannych kolejowych połączeń dalekobieżnych, które pozwalają w łatwy sposób przemieszczać się między oddalonymi od siebie regionami. Szczególnie analizowanym przypadkiem w pracy jest dostępność regionów Polski z Wrocławia. W ciągu ostatnich pięciu lat zwiększyły się ogólne możliwości pociągów pasażerskich w zakresie przemieszczania się na dalekie odległości w coraz krótszym czasie. Kluczowe są jednak połączenia poranne, które docierają do regionów docelowych w godzinach południowych, pozwalając na korzystanie z dóbr i usług na miejscu już w dniu podróży. Przez ostatnie lata nastąpił rozwój tego typu połączeń, przez co możliwy stał się dojazd z zachodnich regionów Polski do obszarów pogranicznych Polski wschodniej w zaledwie kilka godzin. Szczególnie istotna z punktu widzenia ekonomicznego jest możliwość wczesnego dojechania na miejsce w przypadku podróży turystycznej z noclegiem opartym na zasadach doby noclegowej. W artykule przedstawiony został autorski wskaźnik kolejowej efektywności dostępności, który pozwala na stworzenie rankingu połączeń ze względu na pokonany dystans, czas jazdy oraz godzinę odjazdu i przyjazdu do miejsca docelowego. Uwzględnia on najbardziej sprzyjające warunki dotyczące czasu podróży, dzięki czemu możliwe jest określenie połączeń, które w najbardziej korzystny sposób zapewniają dojazd do najbardziej oddalonych regionów. Może on w przyszłości służyć za punkt odniesienia przy tworzeniu nowych porannych połączeń kolejowych i opracowywaniu nowych edycji rozkładów jazdy.

This article refers to the issue of effectiveness of rail connections between two distant regions. In this case the accessibility of different Polish regions from Wrocław is being analyzed. Over the last five years, the overall capabilities of passenger trains in the field of long-range travel have increased in ever-shorter time. However, morning connections that reach the target regions in the afternoon hours are crucial since they allow to use goods and services on the spot already on the day of the travel. In the last years a significant development of morning connections have been observed which resulted with the connecting the western and the eastern part of Poland in just few hours. From the economic point of view, it is particularly important to be able to get to the destination early in the case of a tourist trip with accommodation based on the rules of an overnight stay. The article presents the author’s indicator of railway availability efficiency, which allows to create a ranking of connections due to the distance traveled, driving time and the time of departure and arrival to the destination. The indicator takes into account the most favorable conditions regarding travel time, thanks to which it is possible to determine connections that provide the most favorable access to the most distant regions. The value depends on those factors and it is higher when the conditions of the journey are more economically advantageous. In the future the indicator can be used as a reference in creating new timetables including also new morning connections.