Jak pacjenci z chorobą Alzheimera opisują osoby, miejsca i sytuacje? Charakterystyka trudności w zakresie komunikacji językowej w łagodnej fazie otępienia

W artykule dokonano charakterystyki trudności w zakresie komunikacji językowej u osób z chorobą Alzheimera w łagodnym stadium otępienia, mając za podstawę wyniki badań empi-rycznych odnoszących się do opisu jako formy wypowiedzi mówionej, przeprowadzonych w gru-pie 60 osób w ramach projektu badawczego pt. „Narracja i jej zaburzenia w przebiegu choroby Alzheimera. Skala sprawności narracyjnych jako technika diagnostyczna w otępieniu alzheimerow-skim” (kierownik projektu: A. Domagała; 39. konkurs projektów badawczych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, NN104 155339). Artykuł ten stanowi drugą część opracowania dotyczą-cego możliwości językowych pacjentów z odniesieniem do różnych rodzajów opisu (postaci, wnę-trza, sytuacji) w aspekcie makro- i superstruktury tekstu (w pierwszej części opracowania zapre-zentowano wyniki analiz odnoszące się do umiarkowanej fazy otępienia – Domagała 2018). W tej części w analogiczny sposób (przy wyborze tych samych zjawisk i zakresu ich analizy co uprzed-nio w przypadku pacjentów z otępieniem umiarkowanym) unaoczniono ujawniające się stosunko-wo wcześnie trudności z określaniem tematu wypowiedzi (najczęściej w przypadku opisu sytuacji, najrzadziej w przypadku opisu miejsca), wskazywanie przez pacjentów na własną niekompetencję, własne ograniczenia, niemożność sprostania wymaganiom związanym z konstruowaniem wypowie-dzi w aspekcie makrostrukturalnym (najczęściej w przypadku opisu sytuacji, nieco rzadziej w przypadku opisu miejsca i opisu osób), manifestujące się w niektórych wypowiedziach znaczące trudności w aspekcie superstrukturalnym (najczęściej w przypadku opisu osób).

The paper presents difficulties in linguistic communication in Alzheimer’s patients (in the moderate stage dementia) on the basis of empirical studies concerning description as a form of spoken utterance, conducted in a 60-person group as part of the research project ‘Narrative and Its Disorders in the Course of Alzheimer’s Disease. The Scale of Narrative Skills as a Diagnostic technique in Alzheimer’s Dementia (project manager: Dr Aneta Domagała; the 39th Competition of Ministry of Science and Higher education for research projects NN10415339). the present article is the second part of the study on the linguistic abilities of patients with regard to different kinds of description (of persons, interiors, situations) from the angle of the macro- and superstructure of text (Part one of the study presented the results of analyses concerning the moderate stage of dementia – Domagała 2018). the present part, analogously (having selected the same phenomena and scopes of their analyses as previously in the cases of patients with moderate dementia) demonstrates difficulties with defining the subject of utterances that manifest themselves comparatively early (most often in the case of descriptions of situations, least often in the case of descriptions of interiors), showing their incompetence by the patients themselves, their own limitations, inability to meet the requirements related to utterance building from the macrostructural perspective (most often in the case of descriptions of situations, less frequently in the case of descriptions of interiors and descriptions of persons), significant difficulties manifested in some utterances from the superstructural angle (most often in the case of descriptions of persons).