Społeczne „zakotwiczanie” przejawiane przez młodych uczących się na pograniczu polsko-czeskim: poczucie spójności, odrębności i ciągłości

In the pedagogical analysis of the undertaken issues, some theoretical and methodological conceptualizations have been applied that refer to: Ward H. Goodenough’s axiological concept of culture as a set of values, Paweł Boski’s theory of the cultural identity based on values and practices in bior multicultural socialization, Tadeusz Lewowicki’s theory of identity behaviours, constructivist perspective and Harold J. Noah’s model of the comparison of academic education. The assumption was also made that the research into the feeling of association with selected social groups manifested by students from the PolishCzech borderland enables one to learn the way(s) in which students understand themselves, the others and the world – the way(s) anchored in their own experience and culture. The differences in the declared by students the feeling of association with selected social groups point to a visible tendency to the young generation’s identification with different communities – of their homeland, local, regional, or more broadly, European or supraEuropean ones. The construction of their own identity by university students means drifting apart from its homogenous dimension and getting closer to discovering the conscious choice of an enriched, multidimensional identity, which is most often determined by processes of the democratization of social life, which take place at various paces and in different scopes. Contrary to their Polish peers, the identity profile of Czech students has mostly a national dimension and is characterized by a clear preference for their own ethnic (national) group in regard to identity, language and social contacts.

W pedagogicznej analizie podjętej problematyki przyjęto konceptualizacje teoretycznometodologiczne, nawiązujące do: Warda H. Goodenougha aksjologicznej koncepcji kultury jako zbioru wartości, Pawła Boskiego teorii tożsamości kulturowej opartej na wartościach i praktykach w warunkach dwu- i wielokulturowej socjalizacji, Tadeusza Lewowickiego teorii zachowań tożsamościowych, perspektywy konstruktywistycznej oraz Harolda J. Noaha modelu porównywania jakości edukacji akademickiej. Przyjęto jednocześnie założenie, że badanie poczucia związku z wybranymi grupami społecznymi przejawianego przez studentów z pogranicza polsko-czeskiego umożliwia poznanie sposobu (sposobów) rozumienia przez nich siebie, Innych i świata, zakotwiczonego w ich własnym doświadczeniu i kulturze. Zachodzące różnice w deklarowanym przez studentów poczuciu związku z wybranymi grupami społecznymi wskazują na dostrzegalną aktualnie tendencję utożsamiania się młodego pokolenia z różnymi społecznościami – kraju pochodzenia, lokalnymi, regionalnymi, czy szerzej – europejskimi i ponadeuropejskimi. Konstruowanie przez młodych uczących się własnej tożsamości to zarazem odchodzenie od jej jednolitego wymiaru na rzecz odkrywania i świadomego wybierania tożsamości wzbogaconej, wielowymiarowej, determinowanej najczęściej postępującymi w różnym tempie i zakresie procesami demokratyzacji życia społecznego. Profil tożsamościowy czeskich studentów, w przeciwieństwie do ich rówieśników z Polski, ma przede wszystkim wymiar narodowy, charakteryzujący się wyraźnymi preferencjami własnej grupy etnicznej (kraju pochodzenia) w zakresie tożsamości, języka i kontaktów społecznych.