Rozdział 3. Władztwo daninowe jednostek samorządu terytorialnego - refleksje na tle prawnoporównawczym standardów konstytucyjnych

Władztwo daninowe jednostek samorządu terytorialnego (JST) to istotny atrybut ich samodzielności prawnej i finansowej w wymiarze formalnym i realnym. Umożliwia gromadzenie środków finansowych niezbędnych do wykonywania przekazanych im zadań publicznych oraz osiąganie konkretnych celów lokalnej i regionalnej polityki fiskalnej. W konstytucjach poszczególnych państw zamieszczane są gwarancje dotyczące istoty i zakresu tego władztwa mające charakter ustrojowoprawny. W zasadniczy sposób wpływają one na podział kompetencji między ustawodawcę i organy JST w obszarze ustalania określonych elementów konstrukcyjnych danin publicznych. Modyfikują konstytucyjną zasadę wyłączności ustawowej formy ustalania maksymalnych granic obciążenia daninami publicznymi. Ustrojodawca upoważnia ustawodawcę do nadania konkretnego kształtu i delimitacji władztwa daninowego przysługującego JST W ustawach podatkowych określa się, które z elementów prawnej konstrukcji podatków mogą być odpowiednio korygowane przez organy JST. Efekty działań ustawodawcy w tym zakresie mają wpływ na skalę decentralizacji władzy publicznej i finansów publicznych. Celem opracowania jest analiza i ocena regulacji Konstytucji RP 102 tworzących standard władztwa daninowego JST oraz wyodrębnienie elementów składowych tego kanonu determinujących jego status prawny i działania ustawodawcy w obszarze szczegółowego prawa podatkowego. Zbadanie zakresu i sposobu unormowania lokalnego władztwa daninowego w konstytucjach innych państw powinno umożliwić udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy polskie standardy konstytucyjne w tej kwestii są komparatywne i wpisują się w obszar regulacji ustrojowych charakterystycznych dla systemów demokratycznych. Władztwo dotyczące danin lokalnych powinno być rozumiane jako prawnie określony zakres uprawnień JST do podejmowania rozstrzygnięć w sprawach podatków i opłat. Mogą one dotyczyć elementów konstrukcyjnych poszczególnych danin lokalnych, zwłaszcza ich zakresu przedmiotowego, podstawy opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień, terminów i sposobów zapłaty. Władztwo daninowe może także obejmować kształtowanie treści stosunku zobowiązaniowego, a więc administrowanie daniną publiczną i wydawanie indywidualnych rozstrzygnięć dotyczących umorzenia, odroczenia, rozłożenia na raty, sposobu poboru danin oraz ich egzekucji. Weryfikacji poddano tezę, według której zasadnicze elementy składowe konstytucyjnego standardu lokalnego władztwa daninowego są koincydencyjne. Szczegółowe rozwiązania mogą być odmienne, ponieważ krajowy prawodawca może swobodnie określać rodzaje lokalnych danin publicznych i poszczególne ich elementy konstrukcyjne kształtowane przez JST. Istotny wpływ na zakres lokalnego władztwa daninowego ma także struktura – jednostopniowa lub wielostopniowa – samorządu terytorialnego w poszczególnych państwach i związany z nią podział danin lokalnych między stopnie samorządu. W opracowaniu zastosowano metodę dogmatycznoprawną oraz uzupełniająco metodę komparatystyczną w celu przedstawienia sposobów wyznaczenia granic lokalnego władztwa daninowego w konstytucjach wybranych państw.