Rozdział 9. Rola reguł salda budżetowego w jednostkach samorządu terytorialnego. Polska na tle krajów Unii Europejskiej

Jednym z ważniejszych wyzwań współczesnych finansów publicznych jest utrzymanie stabilności, a w dłuższym okresie instrumentem wspierającym takie działania mogą być rozwiązania instytucjonalne, w tym reguły fiskalne. Reguły fiskalne są najczęściej definiowane jako trwałe ograniczenie polityki fiskalnej, za pomocą wskaźników ogólnych wyników budżetowych. Mogą one mieć charakter narodowy, kiedy wskaźnik objęty limitem (najczęściej saldo budżetu lub dług) dotyczy całego sektora finansów publicznych (general government) lub też mogą być one skierowane do wybranych podsektorów, w tym podsektora samorządowego. W Polsce samorządowe reguły fiskalne są najczęściej rozpatrywane w szerokim ujęciu – jako element zapewnienia bezpieczeństwa finansów lokalnych, dużo miejsca poświęca się też regule zadłużenia, która obowiązuje dłużej od ustanowionej w 2009 roku reguły salda budżetowego. Reguła zadłużenia była przedmiotem większej krytyki, w efekcie czego limit odnoszony do dochodów budżetowych zastąpiono w 2014 roku tzw. indywidualnym wskaźnikiem zadłużenia. Nowa regulacja nie pozbawiona była jednak wad, co szybko zauważono i w efekcie doprowadzono do uchwalenia jej modyfikacji w 2018 roku. W rozdziale skupiono się na regule salda budżetowego i jej zmianach wprowadzanym w całym okresie jej obowiązywania. Analizowano też, czy reguła wpływała na zwiększenie dyscypliny budżetowej w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) w Polsce, a jeśli nie, to jaka była skala tych naruszeń. Druga część rozdziału poświęcona jest samorządowym regułom salda budżetowego w krajach Unii Europejskiej, z wyszczególnieniem krajów sąsiadujących z Polską.