„Wojsko nadworne” na początku wojny Stefana Batorego z Gdańskiem w świetle akt skarbowych

Artykuł opisuje skład wojska koronnego z okresu poprzedzającego bitwę lubieszowską, a także w kilka tygodni po niej. Podstawę źródłową stanowią dwa spisy wspomnianej armii, które znajdują się w księdze marszałkowskiej z okresu panowania Stefana Batorego. W opinii autora istnieje wiele przesłanek za tym, by uznać, iż było to wojsko nadworne – stała zaciężna armia króla. Jednak jednym z postulatów artykułu jest dokładniejsze i szersze przebadanie tego problemu. W samym tekście przeanalizowano doświadczenie dowódców poszczególnych rot oraz ich powiązanie z dworem królewskim i pochodzenie. Najwięcej miejsca poświęcono porównaniu oddziałów konnych – ich liczebności, wielkości pocztów rotmistrzów i towarzyszy – przed i po bitwie pod Lubieszowem. Opisano także skład jednostek wspomagających jazdę, czyli piechotę oraz artylerię. Na samym końcu, w formie aneksu, zamieszczono edycje obu spisów wojska nadwornego.

The article describes the composition of the Polish army from the period preceding the Battle of Lubieszów, as well as from several weeks later. The main source are two registers of this army that are contained in the marshal’s book from the time of Stefan Batory’s rule. In the author’s opinion there are many reasons to recognize that it was a court army – a permanent mercenary army of the king. One of the objectives of this article is to do wider and more detailed research on this issue. In the text itself the experience of the commanders of individual army units has been analyzed as well as their relations with the royal court and their background. The bulk of the article has been devoted to the comparison of the mounted cavalry units – their number, the size of the cavalry masters’ and comrades’ detachments – before and after the Battle of Lubieszów. The composition of the units supporting the cavalry, i.e. infantry and artillery, has also been described. At the very end, in the form of an appendix, editions of both registers of the court army have been featured.

В статье описывается состав коронной армии в период, охватывающий время до битвы под Любишево, а также несколько недель после нее. Основу источников составляют два списка вышеупомянутой армии, которые находятся в маршалковской книге периода правления Стефана Батория. По мнению автора, существует несколько причин того, чтобы признать, что это была придворная армия – постоянная наемная армия короля. Так или иначе, одним из постулатов статьи является глубокое и широкое исследование этой проблемы. В самом тексте проанализирован опыт командующих отдельными ротами, а также их связь с королевским двором и происхождение. Большая часть статьи посвящена сравнению конных отрядов – их численности, количества ротмистров и окружения – до и после битвы под Любишево. Описан также состав сопутствующих единиц, то есть пехота и артиллерия. В самом конце, в форме приложения, размещены оба списка состава придворной армии.