Konceptualna wizja tramwaju w historycznym procesie rozwoju

W artykule zaprezentowano historię kształtowania się współczesnych sieci tramwajowych od początków postępu w kształtowaniu toru, poprzez problemy konstruowania pojazdów szynowych, poszukiwanie optymalnego napędu, miejsce transportu szynowego w sieciach transportu miejskiego aż do wielkiego krachu w sieciach tramwajów amerykańskich. Istotą innowacji jest nie tylko technologia, ale środowisko ekonomiczne, prawne, materialne i polityczne. W procesie rozwoju rodzi się wiele alternatywnych możliwości. Komunikacja szynowa jednak, na każdym etapie rozwoju, wykorzystywała swoje energetyczne walory dzięki intuicji i wyobraźni wynalazców, eksperymentatorów i producentów. Sprzyjał im splot wielu okoliczności, ale także przeszkody wynikające z bezwładności zastanych struktur prawnych, ekonomicznych i politycznych. W przeglądzie najważniejszych wydarzeń ważne jest ich tło: więzi między innowatorami, przepływ innowacji w świecie, uwarunkowania prawno-ekonomiczne, koszty i korzyści interwencji, uwarunkowania lokalne i zewnętrzne. Ostatni rozdział opisanej historii zawiera analizę regresu i załamania światowej ekspansji komunikacji tramwajowej pół wieku temu. Przesłanki tego kryzysu są daleko szersze niż jego współcześnie odczytywana narracja. Pozwalają się zastanowić, czy współczesny świat, a w nim i my sami, wyciągnął z niej jakieś wnioski i czy potrafimy odwrócić bieg zdarzeń.

The article presents the history of the formation of contemporary tramway networks from the beginning of progress in track formation, through the problems of constructing rail vehicles, search for optimal propulsion, place of rail transport in urban transport networks to the great crash in American tramway networks. The essence of innovation is not only technology, but the economic, legal, material and political environment. In the process of development, many alternative possibilities are created. However, at every stage of development, rail transport has used its energetic qualities thanks to the intuition and imagination of inventors, experimenters and manufacturers. They were supported by a combination of many circumstances, but also by obstacles resulting from the inertia of existing legal, economic and political structures. In the review of the most important events, their background is important: links between innovators, the flow of innovation in the world, legal and economic conditions, costs and benefits of intervention, local and external conditions. The last chapter of the described history includes an analysis of the regression and collapse of global tramway expansion half a century ago. The rationale for this crisis is far broader than its contemporary narration. They allow us to reflect on whether the contemporary world, and ourselves in it, has drawn some conclusions from it and whether we can reverse the course of events.