Metoda i projektowanie badań typu Integrated-Hierarchical Information Integration na potrzeby wyceny atrybutów jakościowych usługi transportowej

Przedmiotem artykułu jest opis metody Integrated- Hierarchical Information Integration (I-HII). Jest to jedyne podejście pozwalające na skuteczne uwzględnienie kilkunastu różnych atrybutów jakościowych w modelu wyboru środka transportu. W artykule opisano także rezultaty przeprowadzonego przez autorów badania, dotyczącego agregowania atrybutów jakościowych, zrealizowanego w celu zaprojektowania scenariuszy wywiadów I-HII. Metoda I-HII polega na modelowaniu wyboru za pomocą danych uzyskanych w wyniku eksperymentów, dotyczących deklarowanych preferencji (stated choice), przy czym poszczególne atrybuty jakościowe są grupowane (agregowane). W pojedynczym wywiadzie jedna grupa atrybutów prezentowana jest w sposób rozagregowany, pozostałe zaś – w sposób zagregowany. W ten sposób omija się ograniczenia percepcji respondentów, jakie występują przy jednoczesnym zaprezentowaniu kilkunastu atrybutów jakościowych. Wybór atrybutów oraz sposób ich pogrupowania nie powinien mieć charakteru arbitralnie narzuconego przez badaczy, lecz powinien wynikać z analizy powiązań identyfikowanych przez respondentów. Stąd też należy je ustalać empirycznie w sposób indywidualny dla każdego projektu. Na potrzeby niniejszego badania zostały przeprowadzone w pociągach SKM Trójmiasto (próba 265 respondentów, wywiady CAPI). W ich wyniku wstępną listę 34 atrybutów jakościowych zawężono do trzech grup najważniejszych jakości cząstkowych, liczących po trzy bądź cztery atrybuty. Są nimi: informacja o rozkładzie jazdy (w tym: informacja o rozkładzie na peronach, informacja o rozkładzie w Internecie, zapowiedzi / wyświetlacze pokazujące opóźnienia i zakłócenia), czas przejazdu oraz jego stałość (czas przejazdu, częstotliwość, niezawodność, punktualność) oraz czystość i komfort (czystość wewnętrzna pociągu, dostępność miejsc w pociągu, wygodne siedzenia) oraz dodatkowo cena.

The paper describes an Integrated–Hierarchical Information Integration (I–HII) modeling method. This is the only approach, effectively allowing to include over a dozen different quality attributes in a transport mode choice model. The paper includes also results of the authors’ own research on aggregating quality attributes, conducted in order to design I–HII interview scenarios. The I–HII method bases on stated choice modeling input data, whereas different quality attributes are grouped (aggregated). In a single choice situation one group of attributes is presented in a disaggregated way, and all the other groups – in an aggregated form. This allows to overcome interviewees’ perception limits that occur, when over a dozen of quality attributes is presented at one time. The quality attributes’ choice and grouping shouldn’t be done arbitrarily by researches, but should result from interviewees’ perception. Therefore it should be determined for each research project empirically. For the research 265 interviewees in the SKM Trójmiasto trains have been conducted. This helped to limit the initial list of 34 quality attributes to three groups of three-four attributes. Price should be a separate stand-alone attribute.