Modelowanie właściwości tribologicznych oleju mineralnego z dodatkami przeciwzużyciowymi i przeciwzatarciowymi

W artykule przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych oleju mineralnego zawierającego dodatki jednocześnie przeciwzużyciowe oraz przeciwzatarciowe. Badania zostały zaplanowane według dwóch metod: planu dla mieszanin z ograniczeniami i planu centralnego kompozycyjnego dla identyfikacji powierzchni reakcji. Uzyskane w wyniku przeprowadzonych eksperymentów dane poddano analizie pod kątem wzajemnego wpływu dodatków na zmianę zużycia elementów współpracujących tarciowo w styku smarowanym olejem mineralnym z dodatkami. Opracowano modele opisujące wartość granicznego obciążenia zużycia w zależności od zawartości dodatków. W wyniku przeprowadzonych badań i analiz wykazano, że jednoczesne stosowanie dodatków przeciwzużyciowych i przeciwzatarciowych może spowodować wzajemne zmniejszenie efektu poprawy właściwości tribologicznych. Na podstawie opracowanych modeli oszacowano udział pozytywnego i negatywnego działania dodatków w zmianie wartości granicznego obciążenia zużycia.

The article presents the results of experimental research of mineral oils with the anti-wear and anti-seizure additives. The experiments were designed in accordance with two methods, namely: the designs of experiments for mixture and the central composite and non-factorial response surface designs. The obtained results were analysed to identify the mutual influence of anti-wear and anti-seizure additives on the changes of the wear of the elements working in frictional contacts lubricated with the mineral oil. The mathematical models of the wear limiting load capacity that depended on the percentage share of additives were developed. In the research results, it was proved that simultaneous addition of both kinds of additives can cause the mutual degradation of the positive effect of additives on tribological properties. With the use of models, the positive and negative shares of additives in the changes of the wear limiting load were estimated.