Dyfrakcyjny pomiar naprężeń w testach tribologicznych elementów z powłokami niskotarciowymi

W artykule przedstawiono założenia metodyczne wyznaczania naprężeń w warstwie wierzchniej elementów poddawanych tribologicznym testom zmęczeniowym. Elementami tymi były próbki o kształcie stożka wykonane ze stali łożyskowej 100Cr6, szybkotnącej SW7M, bez powłoki i z powłoką niskotarciową WC/C oraz stożki ze stali 100Cr6 pokryte powłoką DLC. Zaproponowane podejście obejmuje szereg pomiarów stanu naprężeń wokół śladu współpracy elementów trących. Do wyznaczania rozkładu naprężeń zastosowano dyfrakcyjną metodę sin2ψ, wykorzystywaną dotychczas w nauce i przemyśle przede wszystkim do oceny poprawności procesów technologicznych, zwłaszcza pod kątem uzyskiwanej wytrzymałości obrabianych elementów.

The aim of this article was to present the methodological assumptions of determining residual stresses in the surface layer of components undergoing tribological tests. The presented approach to residual stresses measurements includes a series of measurements conducted through the middle of the specimen friction track. The sin2ψ diffraction method, which is widely used in science and industrial sectors, was applied to determine the distribution of residual stresses. The cone-shaped samples from bearing steel 100Cr6 and high-speed steel SW7M were tested. By means of developed method the authors analysed the influence of WC/C and DLC coating deposition on the residual stresses of steel samples. The aplication of develped method makes it possible to determine the changes of residua stresses in the tribological samples.