Język nadwrażliwców – o „Jańciu Wodniku” Jana Jakuba Kolskiego

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie przeglądu najważniejszych zabiegów językowo-stylistycznych występujących w Jańciu Wodniku Jana Jakuba Kolskiego. Środki artystyczne pojawiające się zarówno w opowiadaniu (będącym pierwowzorem ekranizacji), jak i w filmie zanalizowano przez pryzmat trzech kategorii: ludowej poetyckości, magiczności i naiwności. Autor odwołuje się do tradycji ludowej, sięgając po różnego rodzaju powtórzenia i paralelizmy, a także ballady. Efekt magiczności uzyskuje dzięki wprowadzeniu aluzji do rytuałów słownych (jak klątwy czy obrzędu nadania imienia), a swoistą naiwność – poprzez stylizację na mowę potoczną. Dzięki analizie tych chwytów językowych udało się uzasadnić tezę, że za jeden z elementów składających się na autorski styl reżysera można również uważać kreację warstwy językowej.

The aim of this article is to represent an overview of the most important linguistic and stylistic measures used in Jan Jakub Kolski’s “Johnnie Waterman”. The measures that appear both in the short story (which is the predecessor of the movie) and the motion picture are analysed in three categories: folk poeticity, affinity to magic and naivety. The author recalls folk traditions through use of various repetitions, parallelisms and ballads. An atmosphere of magic is achieved by alluding to word rituals (such as curses or namegiving rites), while a feeling of naivety is created by applying common speech to dialogues. It is through the analysis of the aforementioned linguistic means one can prove that the linguistic layer of Jan Jakub Kolski’s works can be included as one of the elements that the director’s auteur style is composed of.