„Chrześcijanin na tronie”, czyli o religijności i patriotyzmie w Czerwonym Kole Aleksandra Sołżenicyna na przykładzie postaci Mikołaja II

W artykule podjęto temat oryginalnego pojmowania religijności odzwierciedlonego w cyklu powieściowym Czerwone Koło Aleksandra Sołżenicyna. Autor artykułu koncentruje się na kilku wybranych aspektach charakterystyki cara Mikołaja II, które zostały wyakcentowane w utworze. Na przykładzie postaci ostatniego rosyjskiego imperatora ukazano Sołżenicynowską ocenę religijności w odniesieniu do dobra Rosji. Badania ukazują, że głównym kryterium literackiej oceny postawy religijnej postaci historycznych, niezależne od ich rzeczywistego heroizmu cnót, a nawet oficjalnie uznanej świętości, dla Sołżenicyna jest przede wszystkim stosunek do ojczyzny. Mikołaj II jest odpowiedzialny za katastrofę Rosji i nawet jego męczeństwo, przedstawione symbolicznie w ostatniej księdze Marca Siedemnastego, nie zmienia tego krytycznego obrazu. Ostatecznie zaś narratorskie rozważania o religijności mają charakter dydaktyczny, a ich odniesieniem jest współczesność rosyjska.

The article deals with the issue of the religious position of individuals in ‘the Red Wheel’ by A. Solzhenitsyn. The main attention is focused on features of tsar Nicholas II. Analyzing an example of the last Russians Emperor proves that Solzhenitsyn presents the religious theme from patriotic point of view. Despite individual devotion, honesty and even officially admitted holiness of Nicholas II Solzhenitsyn shows rather negative sides of the tsar. According to the writer the Emperor takes responsibility for spreading the revolution and the catastrophe of Russia. The Solzhenitsyn attitude is revealed in the narrative technique, particularly the usage of irony in characterizing of figures. Even tsar’s martyrdom, which is shown in the last part of ‘March 1917’, doesn’t change the specific critical picture of him in the Solzhenitsyn’s epic.

В статье поднимается вопрос понимания религиозности в романном цикле Красное Колесо Александра Солженицына. Автор статьи фокусирует свое внимание на нескольких аспектах характеристики царя Николая II, на которые делается акцент в произведении. На примере лица последнего русского императора видно, что Солженицын оценивает индивидуальную религиозность с точки зрения добра России. Проведенные исследования показывают, что в произведении главным критерием оценки религиозной позиции человека, несмотря на индивидуальные подвиги или даже официальное признание святости, остается отношение к отечеству. По Солженицыну, царь несет ответсвенность за катастрофу России и даже мученичество Николая, представленное в последней книге Марта 17, не меняет общего критического образа.