Gigarum vel gigarus ‘kolokazja jadalna’ – nazwa etruska czy galijska?

Autorzy starożytni (Pedanios Dioskorides z Anazarbos, Pseudo-Dioskorides, Marcellus Empiryk z Burdigali) przytaczają liczne regionalne nazwy ‘kolokazji jadalnej, Colocasia esculenta (L.) Schott’, rośliny użytkowej z rodziny obrazkowatych (zob. ryc. 2). Źródła antyczne przypisują nazwę gigarum lub gigarus rozmaitym ludom: Ps.-Dioskorides wskazuje Etrusków, a Marcellus Empiryk Gallów jako użytkowników tych nazw. Istotnie, włoskie nazwy obrazków, pojawiające się na terenie dzisiejszej Toskanii (np. wł. tosk. gígaro ‘Arum L.’ w Versilia, gíaro w Mugello, gíghero oraz gíchero w Senese, gíaro ‘obrazki włoskie, Arum italicum Mill.’ w Sienie) i północnego Lacjum (np. wł. dial. gígara, gíara ‘obrazki plamiste, Arum maculatum L.’), poświadczają obecność apelatywu gigarum na obszarze Etrurii (ob. Toskanii). Ponieważ język etruski nie posiadał spółgłosek dźwięcznych w swoim systemie fonologicznym, nazwa gigarum powinna być uznana za zapożyczenie z jakiegoś źródła galijskiego. Proponowana w niniejszej pracy etymologia wskazuje na celtycką i indoeuropejską genezę, por. stirl. gér adi. ‘kwaśny, cierpki, ostry (w smaku)’ (< ie. *giĝ-[ə1]-ró-). Istotnie, wszystkie gatunki obrazków są gorzkawe i ostre w smaku, a korzeń kolokazji jadalnej spożywa się po jego ugotowaniu.    

Ancient authors, including Pedanius Dioskorides of Anazarbus, Pseudo-Dioskorides and Marcellus Empiricus of Burdigala, quote numerous regional terms for ‘taro, Colocasia esculenta (L.) Schott’, the well-known plant of the Araceae family (see illustr. 2). According to Ps.-Dioscorides, a name gigarum was used by the Etruscans to refer to the plant, whereas Marcellus of Burdigala (now Bordeaux) informs us that the Gauls used a similar form gigarus. Ps.-Dioscurides’ opinion seems to be confirmed by the cognate Italian names for ‘arum, Arum L.’, attested in Toscany (e.g. Ital. Tosk. gígaro ‘Arum L.’ in Versilia, gíaro in Mugello, gíghero and gíchero in Senese, gíaro ‘Italian arum, Arum italicum Mill.’ in Siena) as well as in Lazio (cf. Ital. dial. gígara, gíara ‘snakeshead, Arum maculatum L.’). As the Etruscan language had no voiced consonants in its phonological system, the plant name gigarum, found in Etruria, should be treated as a Gaulish loanword. The etymology put forth in this paper argues for a Celtic and Indo-European origin, cf. Old Irish gér adj. ‘sharp (of taste), sour, acid, harsh’ (< PIE. *giĝ-[ə1]-ró-). All plants of the Araceae family are bitter and sharp in taste (taro root can be consumed after being cooked).