Proces starzenia się ludności miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) w Polsce w latach 1990–2016

Proces starzenia się ludności, który nasilił się w Polsce na przełomie XX i XXI w., przebiegał szczególnie intensywnie w miastach. Jego tempo i wielkość uwarunkowane były sytuacją ekonomiczną ośrodków miejskich oraz tym, jak udało im się przejść transformację gospodarczą. Współczesne miasta oraz zachodzące w nich procesy społeczno-demograficzne, coraz silniej wiążą się z sąsiadującymi z nimi obszarami wiejskimi, tworząc miejskie obszary funkcjonalne (MOF). Celem artykułu jest zbadanie tempa oraz przestrzennego zróżnicowania procesu starzenia się ludności w miejskich obszarach funkcjonalnych. W badaniach wzięto do analizy 151 MOF-ów podzielonych na sześć poziomów hierarchicznych. Zaawan-sowanie procesu starzenia się mieszkańców MOF-ów badano w podziale na rdzeń i strefę zewnętrzną. Przeprowadzone badania wskazują, że w analizowanym okresie starzenie ludności MOF-ów przebiegało szybciej, niż pozostałych, peryferyjnych obszarów kraju. Należy jednak podkreślić, że oficjalne dane wykorzystane w badaniach nie uwzględniają nierejestrowanego odpływu migracyjnego z obszarów peryferyjnych, co może wpływać na zaniżenie poziomu starości ich mieszkańców. Na początku lat 90. XX w. proces starzenia się był najbardziej zaawansowany w MOF-ach ulokowanych najwyżej w hierarchii, jednakże z upływem czasu doszło do jego konwergencji. Natomiast w obrębie poszczególnych typów MOF-ów utrzymuje się podział na bardziej zaawansowane w procesie starzenia się rdzenie i „młodsze” strefy zewnętrzne.

The population aging process, which intensified in Poland at the turn of the 20th and the 21st centuries, was particularly intensive in cities. Its pace and size were conditioned by the economic situation of urban centers and how they managed to go through the economic transformation. Contemporary cities, and the socio-demographic processes taking place in them, are increasingly associated with neighbouring rural hinterland, creating functional urban areas (FUA). The aim of the article is to examine the pace and spatial diversity of the aging process in the functional urban areas in Poland. The 151 FUAs divided into six hierarchical levels were studied. The advancement of the aging process of residents of the FUAs has been studied, taking into account their division into the core and the external zone. The study indicates that in the analysed period the aging of the FUA’s population was faster than in the other, peripheral areas of the country. It should be noted, however, that the official data used in this study do not include unregistered migration outflow from peripheral areas, which can affect the level of ageing of their residents. At the beginning of the 1990s, the aging process was the most advanced in the FUAs which were the highest in the hierarchy, however, with the passage of time, its convergence took place. On the other hand, within individual types of FUA’s, the division into more advanced cores and “younger” outer zones is maintained.