Rola planowania w rozwoju społeczno-gospodarczym I przestrzennym miast polskich po 1989 roku

Od początku XX w. rozwój miast, także w Polsce, dokonuje się przede wszystkim na podstawie opracowywanych dokumentów planistycznych. Zmiany ustrojowe, zwłaszcza tak zasadnicze, jak te, które dokonały się po 1989 r., prowadzą zawsze do zmiany regulacji prawnych. Współcześnie rozwój społeczno--gospodarczymiastwyznaczają zapisy strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, zaś rozwój przestrzenny - zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planówzagospodarowania przestrzennego. Pozytywnej ocenie roli strategii w dziedzinie rozwoju społeczno-gospodarczego nie towarzyszy jednak taka sama ocena skutków obowiązywania regulacji prawnych dotyczących planowania przestrzennego. Regulacje prawne dotyczące planowania przestrzennego zostały tak sformułowane, że ich nieprecyzyjność oraz woluntarystyczna interpretacja - zamiast prowadzić do rozwoju zrównoważonego miast i poprawy ich ładu przestrzennego - skutkuje niekontrolowanym rozlewaniem się miast (lub generuje dynamiczny urban sprawi), chaosem przestrzennym oraz wzrostem społecznych kosztów funkcjonowania miasta. W ten sposób o zagospodarowaniu i rozwoju przestrzennym miast w istocie rzeczy nie decydują planiści, lecz właściciele nieruchomości, deweloperzy, inwestorzy, spekulanci i konsorcja projektowo-wykonawcze. Planowanie przestrzennew coraz mniejszym stopniu spełnia swoją społeczną funkcję reprezentanta interesów ogólnospołecznych.

Since the start ofthe 20th century, urban development, also in Poland, has generally followedspecially prepared planning documents. Systemie changes, especially as fundamental as those in post-1989Poland, always lead to a change in legat regulations. Today the socio-economic development of Polish townsis guided by the provisions of a relevant strategy of socio-economic development, and their spatial development, by those of a Study of the Conditions and Directions of Spatial Development and a Local SpatialDevelopment Plan. While the role ofa strategy in socio-economic development has to be assessed favourably,the effects ofthe legał regulations controlling physical planning cannot be described in the same way. Owing to their imprecise wording and the arbitrary interpretation this prompts, they do not lead to sustainableurban development and an improvement in the towns’ spatial order. Rather, they tend to generate dynamieurban sprawi, spatialchaos, and growing social costs ofa towns operation. In this way, it is not planners whodecide about the spatial development and growth oftowns, but in fact property owners, housing developers,investors, speculators, and design consortia. Physical planning is less and less being seen in terms ofitssocialfunction as a representative ofthe public interest.