30 lat później: problem rządów prawa w exposé ministrów spraw zagranicznych Polski z perspektywy 1990 i 2019 r.

Artykuł stanowi próbę porównania obecności problematyki rządów prawa w dorocznych exposé ministrów spraw zagranicznych RP z perspektywy 1990 i 2019 r. Impulsem do wzmiankowanej analizy wystąpień Krzysztofa Skubiszewskiego i Jacka Czaputowicza były: 30. rocznica powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego i – co się z tym wiąże – zapowiedź ustanowienia standardów prawnych charakterystycznych dla zachodnich demokracji liberalnych oraz, siłą rzeczy, bieżący spór wokół praworządności w Polsce. Okoliczności te sprawiły, że zagadnienie rządów prawa zajęło istotne miejsce w przemówieniach obu szefów dyplomacji. W artykule dokonano analizy wystąpień obu ministrów spraw zagranicznych. Kwestia praworządności pojawia się w nich w następujących kontekstach: krajowym (transformacja wymiaru sprawiedliwości i towarzyszący jej dyskurs) oraz międzynarodowym, obejmującym relacje Polski z innymi państwami (ze szczególnym uwzględnieniem państw sąsiedzkich) i organizacjami międzynarodowymi (Rada Europy – przez pryzmat przede wszystkim Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Unia Europejska, ONZ). O ile minister Skubiszewski w pewnym sensie wyznaczył w swym exposé „punkt wyjścia” polskiej polityki zagranicznej (w tym zobowiązanie do implementacji międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka), tak Jacek Czaputowicz „punkt dojścia”, bowiem najistotniejsze cele wolnej Polski w sferze stosunków zewnętrznych zostały na przestrzeni 30 lat zrealizowane. Zmiana polityczna, jaką przyniosły wybory parlamentarne w 2015 r., sprawiła, że problem rządów prawa w Polsce stał się – także w polityce zagranicznej – na powrót aktualny.

The article constitutes an attempt at comparing the existence of the issue of the rule of law in annual exposés of the Ministers of Foreign Affairs of the Republic of Poland from the perspective of 1990 and 2019. The impulse for the said analysis of speeches given by Krzysztof Skubiszewski and Jacek Czaputowicz consists in: the 30th anniversary of establishment of the Tadeusz Mazowiecki’s government and the related announcement of establishing legal standards characteristic for Western liberal democracies and, inevitably, the current dispute concerning the legality in Poland. These circumstances resulted in the issue of the rule of law taking a significant place in the speeches of the aforementioned heads of diplomacy. The article presents analysis of speeches given by both Ministers of Foreign Affairs. The issue of legality appears therein in three main contexts: national (transformation of the judiciary and accompanying discourse) and international, covering relations of Poland with other states (including, in particular, neighbouring states) and international organisations (Council of Europe – predominantly in the framework of the European Court of Human Rights, the European Union, the United Nations). Whereas Minister Skubiszewski in a sense indicates in his exposé “the starting point” of the Polish foreign affairs policy (including the obligation to implement international standards of the protection of human rights), Jacek Czaputowicz indicates “the destination”, since the most important aims of free Poland in the scope of external relations have been achieved in the course of 30 years. The political change brought by the parliamentary elections in 2015 resulted in the issue of the rule of law in Poland becoming current again, also in the foreign affairs policy.