The article presents the results of experimental research aimed at recognizing the impact of the design of energy dissipation devices on the formation of bed local scouring below the sluice gate. The experiments were carried out on a model of a sluice gate built in a rectangular flume with a width of 0.58 m, with the outflow of the stream from under the slider to a horizontal bed 0.80 m long. Behind the dam gate valve three different constructions of energy dissipation devices were used: flat, horizontal slab, slab equipped with baffle blocks arranged in two rows and rip-rap. The experiments assumed forming a scour hole in 480 minutes downstream the sluice, where the bed was filled with sorted sand. The depths of the scour were measured in the longitudinal profile after 30, 60, 90, 120, 180, 240, 300, 360, 420 and 480 minutes. The deepest scour holes of the bed, both in terms of depth and length, occurred on the structure model with energy dissipation devices made as a flat, horizontal plate. At the same time, in this case, the hole was developing the most rapidly, and its shape and size posed the greatest threat to the stability of the structure. The use of baffle blocks arranged in two rows or a rip-rap behind the structure slide noticeably reduced the size of the scour and delayed the erosion of the bottom in time, as compared to the course of this process on a model with a flat, horizontal slab.
W artykule przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych, których celem było rozpoznanie wpływu konstrukcji urządzeń do rozpraszania energii na kształtowanie się miejscowych rozmyć dna poniżej śluzy. Doświadczenia przeprowadzono na modelu śluzy zbudowanym w korycie o przekroju prostokątnym i szerokości wynoszącej 0,58m, z wypływem strumienia spod zasuwy piętrzącej na poziome dno o długości 0,80m. Na dnie za zasuwą piętrzącą zastosowano trzy różne konstrukcje urządzeń do rozpraszania energii: płaską, poziomą płytę (W1), płytę z szykanami rozmieszczonymi w dwóch rzędach (W2) i narzut kamienny (W3) o chropowatości względnej w zakresie 0,061÷0,078. Doświadczenia polegały na formowaniu rozmycia w czasie 480 minut przez strumień w dolnym stanowisku na odcinku, gdzie dno koryta wypełnione było piaskiem sortowanym (d50=1,1mm, (d84/d16)0,5=1,77). Podczas doświadczeń mierzono głębokości rozmycia w profilu podłużnym, w osiowej płaszczyźnie koryta po upływie 30, 60, 90, 120, 180, 240, 300, 360, 420 i 480 minut. Analizowano wpływ konstrukcji urządzeń do rozpraszania energii na parametry charakteryzujące rozmycie pod względem bezpieczeństwa budowli, takie jak głębokość maksymalna rozmycia, odległość wystąpienia największego rozmycia od końca wypadu budowli, kształt wyboju. Są to parametry najczęściej uwzględniane w ocenie skuteczności działania urządzeń do rozpraszania energii w badaniach modelowych. Zastosowano także kryterium wykorzystywane do oceny bezpieczeństwa budowli wodnych, uwzględniające nachylenie prostej przechodzącej przez koniec wypadu i dół rozmycia w miejscu występowania jego maksymalnej głębokości. Obliczono wartości graniczne współczynników nachylenia tej prostej i na ich tle analizowano wartości tych samych współczynników uzyskane w oparciu o wyniki pomiarów na modelu o różnej konstrukcji urządzeń do rozpraszania energii.
