Dwa oblicza Matery. Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego Matery w procesie rewitalizacji antycznego miasta

Artykuł porusza problematykę związaną z ochroną dziedzictwa kulturowego w postępującym procesie silnej rewitalizacji miasta. Rozważania przeprowadzono na przykładzie Matery, włoskiej miejscowości, Europejskiej Stolicy Kultury roku 2019, wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Fenomen urbanistyczno-architektoniczny Matery stanowi przykład idealnie zachowanej antycznej struktury miasta, zarówno w kontekście wartości architektonicznych i urbanistycznych, jak i kulturowych. W artykule wskazano najistotniejsze czynniki wpływające na obrany kierunek działań rewitalizacyjnych, takie jak: historia miasta, położenie geograficzne wraz z analizą podłoża geologicznego miejscowości, a także relacje społeczne zachodzące między materańczykami i ich stosunek do miejsca, które zamieszkują. W analizie procesu odbudowy zwrócono uwagę na dwa główne nurty wyznaczające jego kształt, tj. zasadę zrównoważonego projektowania oraz silną partycypację lokalnej społeczności.

This paper discusses the protection of cultural heritage in an ongoing process of a city’s dynamic revitalization. The discussion was based on Matera, an Italian city and the European Capital of Culture 2019, which is listed on the UNESCO World Heritage List. The architectural and urban phenomenon of Matera is an example of a perfectly preserved ancient urban structure, both in the context of architectural, urban and cultural values. Crucial factors that affected the course of revitalization measures adopted are discussed in the paper, including: the city’s history, geographical location and an analysis of the city’s geological base, as well as the social relationships between Materans and their relation with the place they inhabit. In the analysis of the reconstruction process, particular attention was paid to two main trajectories that defined its shape, namely the principle of sustainable design and a pronounced participation of the local community.