Między dobrem a złem. Do czego potrzebny jest socjolog

W zrelatywizowanym świecie, pełnym wszelkiego rodzaju samozwańczych mędrców chętnie doradzających innym, jak powinni się zachowywać, jeszcze chętniej oceniających błędy ich zachowania i najchętniej za ich plecami, potrzebni są socjologowie, którzy, trwając wiernie przy zasadach uprawianej przez nich nauki, pokazują światu, że trzeba obserwować, badać i analizować tylko to, co jest, co faktycznie istnieje: zarówno dobro, jak i zło, bez wytykania tego, czego nie ma, a co – jak się wydaje – być powinno, bez uporczywego pouczania o tym, co jest dobre, a co złe, i bez apodyktycznego oceniania cudzego postępowania w dychotomicznych kategoriach dobra i zła. Skrupulatne przestrzeganie tej metodologicznej zasady jest charakterystyczną cechą warsztatu naukowego Janusza Mariańskiego, kapłana i teologa, który jako socjolog religii i moralności zajmuje się badaniem wyłącznie faktów społecznych i rygorystycznie unika formułowania sądów wartościujących. Nie pyta on rozmówców o powstrzymywanie się od działania, które nie jest ich powinnością, ani tym bardziej o motywy takich zaniechań, lecz o faktyczne działania i kierujące nimi motywy, co zresztą powinno być regułą zachowania każdego dobrze wychowanego człowieka.

In the relativized world, full of all kinds of self-appointed sages who are willing to give advice to others about how they should behave, and even more willing to assess the mistakes others do in their behavior – most often behind their back – sociologists are necessary, as they, keeping to the principles of their discipline, show the world that it is necessary to observe, they study and analyze only what actually exists: both good and evil, without pointing to what does not exist, and what – as it seems – should exist, without obstinate admonishing and telling others what is good and what is bad, and without overbearingly assessing other people’s conduct in dichotomous categories of good and evil. Observing this methodological rule meticulously is a characteristic feature of Janusz Mariański’s research technique; being also a priest and theologian, as a sociologist of religion and of morality he only studies social facts and rigorously avoids formulating evaluating judgments. He does not ask his interlocutors about refraining from actions that are not their duty, or the more so about motifs of such refraining, but about their actual actions and motifs guiding them, which should be the rule of behavior for any well-behaved man, anyway.