Znaczenie narzędzi ekonomiczno-prawnych i rozwiązań organizacyjnych dla wdrażania rozwoju zrównoważonego

Rozwój zrównoważony i trwały jest zadaniem globalnym przynajmniej w dwóch aspektach. Na taki rozwój wskazuje się jako na postulowaną strategię, którą świat będzie zmuszony przyjąć i jej się podporządkować. Globalność rozwoju zrównoważonego i trwałego obejmuje wszystkie sfery działania każdej społeczności i każdej jednostki. Potwierdzają to rozważania zawarte w pracy "Mnożnik Cztery". Podwójny dobrobyt - dwukrotnie mniejsze zużycie zasobów naturalnych [56]. W Polsce stwierdzenia powyższe znajdują swoją konkretyzację w konstytucyjnej zasadzie rozwoju zrównoważonego, a więc są składową szeroko rozumianego ustroju Państwa. W. Radecki zauważa bowiem, że ustawodawca - w hierarchii wartości konstytucyjnych - usytuował ochronę środowiska i zrównoważony rozwój obok fundamentalnych dla każdego państwa wartości takich jak niepodległość i integralność narodowa [48]. Takie umocowanie rozwoju zrównoważonego i trwałego sprawia, że podejmowane są wysiłki o znaczeniu podstawowym na rzecz wdrożenia konstytucyjnej zasady. Przykładem mogą być prace Sejmowej Komisji Ochrony środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa związane: ze zgłoszeniem wniosku (luty 1999) i rezducji Sejmu (marzec 1999) w sprawie przedstawienia przez Rady Ministrów projektu Strategii zrównoważonego rozwoju Polski do roku 2025 (druk sejmowy 848), z przewidywaną na listopad roku 2000 oceną Strategii Zrównoważonego Rozwoju Polski do 2025 roku (plan pracy Komisji OŚŻNiL na II półrocze 2000r). Z drugiej strony wiele rozwiązań w procesie transformacji polskiej gospodarki, sfery społecznej i przyrodniczej stanowi w praktyce zaprzeczenie idei i strategii rozwoju zrównoważonego i trwałego. Obserwowane rozbieżności upoważniają do sformułowania zapytania o przyczyny tego stanu rzeczy, o to czym w rzeczywistości uwarunkowane jest wdrażanie strategii rozwoju zrównoważonego i trwałego, co stanowi czynniki barierotwórcze i ograniczają wdrażanie takiego rozwoju. Podjęta w niniejszej pracy problematyka stanowi kontynuację i rozwinięcie rozważań podjętych w pracach [33,36] i w referatach wygłoszonych na Konferencjach naukowych, organizowanych w Ustroniu Morskim w latach 1997 i 1999 [42]. Dla niniejszych rozważań formułuje się następującą hipotezę: Barierami ograniczającymi i uniemożliwiającymi wdrażanie rozwoju zrównoważonego i trwałego są stosowane w praktyce narzędzia ekonomiczno-prawne i rozwiązania organizacyjne. Sposób stosowania i korzystania z tych narzędzi i rozwiązań wypracowany został również w procesach specyficznej globalizacji (wiek od XVIII do XX), ale miała ona charakter wyłącznie ekonomicznym a więc sektorowym, z przewagą zależności kolonialnych. Z tego właśnie powodu wymienione narzędzia i rozwiązania - stosowane w praktyce - uniemożliwiają a nawet wykluczają wdrażanie rozwoju zrównoważonego i trwałego. Dalsze stosowanie tych narzędzi wymaga ich głębokiej weryfikacji aksjologicznej i ich otwarcia na takie aksjomaty, które leżą u podstaw rozwoju zrównoważonego i trwałego. W niniejszym referacie (i artykule) nie było możliwe objęcie analizą i oceną wszystkich narzędzi - ekonomicznych i prawnych oraz rozwiązań organizacyjnych, a także sposobu ich stosowania - z punktu kreowania bądź ograniczania możliwości wdrażania rozwoju zrównoważonego i trwałego. Ograniczono się zatem do przedstawienia: sporu wokół definicji rozwoju zrównoważonego i trwałego, sposobu korzystania z kategorii efektywności i rachunku ekonomicznego, skutków jakie dla wdrażania rozwoju zrównoważonego i trwałego wywołują wybrane rozwiązania prawne i organizacyjne. Na podstawie przeprowadzonych rozważań można wskazać na następujące racje, które ograniczają możliwości - a być może nawet wykluczają - wdrażanie rozwoju zrównoważonego i trwałego: pojęcie to (i koncepcja) nie zostało jednoznacznie zdefiniowane, nie posiada ono swojego adresata, w praktyce nie tylko nie stosuje się narzędzi umożliwiających jego wdrażanie, ale wręcz przeciwnie - dominują narzędzia, które wykluczają wdrażanie rozwoju zrównoważonego i trwałego, koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego posiada potężną konkurencję w postaci globalizacji o charakterze stricte ekonomicznym.

It is proved in this paper, that used in practice economical and legal instruments and organisational solutions are barriers, which limit and prevent from initiating balanced and permanent development, are used in practice economical and legal instruments and organisational solutions. The way of application and usage of those instruments and solutions was also worked out in specific globalisation processes (ages from XVIII to XX), but it had solely economical sector character, with domination of colonial dependencies. This is why mentioned instruments and solutions - used in practice - prevent and even preclude initiation of balanced and permanent development. Further using of those instruments requires deep axiological verification and their opening on such axioms, which lay in the basis of balanced and permanent development. Idea of balanced and permanent development, categories of efficiency, sozoeconomical calculation, selected organisational solutions (including WTO), property character and selected legal solutions are analysed. It was not possible to analyse and evaluate all the instruments - economical and legal as well as organisational solutions, and also the way of their usage - from the point of view of creating or limiting possibilities of balanced and permanent development initiation in this paper. So the Author restricted this paper showing only: dispute about definition of balanced and permanent development, the way of efficiency and economic calculation categories usage, consequences of selected legal and organisational solutions have on balanced and permanent development initiation. On the basis of the conducted considerations, following reasons, which limit possibilities - and maybe even preclude - initiation of the balanced and permanent development: this idea (and conception) have not been unambiguously defined yet, it has no own addressee, instruments preventing from its initiation not only are not used in practice but on the contrary, instruments which prevent from initiation of the balanced and permanent development are dominating, coception of balanced and permanent development has a mighty competition in the form of globalisation with strict economical character.