Ocena odbudowy zwierciadła wody na terenach przekształconych działalnością górnictwa węgla brunatnego

W artykule przedstawiono wyniki pomiarów i obserwacji terenowych kształtowania się zwierciadła wody gruntowej w piezometrach, zlokalizowanych na zwałowiskach wewnętrznych odkrywek "Pątnów" i "Kazimierz Północ" KWB "Konin", położonych w Regionie Wielkopolskim, w zasięgu mezoregionu 315.57 Pojezierza Kujawskiego (Kondracki 1994). Szczegółowej analizie poddano kształtowanie się zwierciadła wody gruntowej w 6 piezometrach, siegających na głębokość od 60 m do 110 m poniżej poziomu terenu (p.p.t.). Służą one KWB "Konin" do monitorowania stanu zwierciadła wody w warunkach odwodnienia odkrywek oraz do dokładnego i ścisłego wyznaczania zasięgu leja depresji poziomów trzecio- i czwartorzędowych. Trzy piezometry rozstawione w odstępach co 200 m, zlokalizowane są na doświadczalnych powierzchniach zwałowiska "Pątnów", na których uprawiane są przemiennie: lucerna siewna, żyto ozime i pszenica ozima. Od 2000 roku Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji prowadzi w piezometrach comiesięczne pomiary stanu zwierciadła wody gruntowej. Kolejne trzy piezometry, w których są prowadzone pomiary, położone są na powierzchniach doświadczalnych zwałowiska "Kazimierz Północ", na których od 1998 roku, po zakończeniu rekultywacji technicznej, uprawia się w zmiennym użytkowaniu: lucernę, pszenicę ozimą i rzepak. W wierzchnich warstwach profili glebowych, usytuowanych na powierzchniach doświadczalnych badanych zwałowisk, pomierzono infiltrację i perkolację metodą podwójnych pierścieni, w 3 powtórzeniach dla każdego poziomu. Na wybranych powierzchniach stałe obserwacje i pomiary obejmowały również systematyczne pomiary stanów zwierciadła zawieszonej wody gruntowej w okresach ich występowania. Przebieg warunków meteorologicznych w okresie prowadzonych badań przeanalizowano na podstawie codziennych pomiarów opadów atmosferycznych z własnego posterunku w Pątnowie, na tle średnich z wielolecia lat hydrologicznych od 1965/66 do 2004/05, ze stacji meteorologicznej KWB "Konin" w Kleczewie.

Paper presents results of examinations and observations of groundwater level dynamics in piezometers installed at inner waste heaps of "Pątnów" and "Kazimierz Północ" in Konin's Opencast Mine Quarry in hydrological years 2001/2002-2003/2004. The purpose of research was to evaluate reconstruction of groundwater level at inner waste heaps where farming recultivation is applied. Research results confirmed that process of groundwater level reconstruction is in early phase and the groundwater level dynamics in piezometers is a very complex phenomenon. Results also confirmed that different but systematic rate of original groundwater level reconstruction is dos not depend on meteorological conditions. In the first years after drainage stopping in opencast mine "Pątnów", the groundwater level increased 2.8 meters annually on average whilst during last years increase of groundwater level was 0.7 meters annually on average. If the rate of groundwater level increase stays constant on this level, after about 16 years the groundwater level will reach its initial level (an average level before mines opening) 3 m under area level. During research on the "Kazimierz Północ" waste heap increase of groundwater level 1.6 meters annually on average was observed. So this means that after about 25 years its initial level will be reached. This systematic increase allows to conclude that if this tendency will remain unchanged in the future, types of hydrological culture in post mining grounds may change from precipitation and retention type culture to precipitation - retention - ground type culture, which was observed before mine had been opened. Analysis also showed that suspended groundwater level, which appeared periodically in upper layers of post mining grounds, was concentrated in impenetrable layers. It depends on meteorological conditions and on types of grounds profiles which have an influence on the moisture content in the upper layers.