Reakcja ustawodawcy na przestępczość podatkową odzwierciedla tendencje obserwowane w całej karnistyce, wynikające z poglądu, według którego przestępstwo stanowi dowód na wadliwie skonstruowane prawo, czego rezultatem jest narastająca niestabilność, kazuistyka i inflacja prawa z tendencją do rozszerzania zakresu kryminalizacji i zaostrzania penalizacji. W obszarze przestępczości podatkowej zjawisko to występuje pod hasłem „uszczelniania systemu podatkowego”.Ustawodawca, wypowiadając wojnę zwłaszcza oszustwom VAT, nie zaostrzył jednak kar za same te oszustwa, ale za zachowania znajdujące się „na przedpolu” oszustw, polegające na wystawianiu i obrocie nierzetelnymi fakturami oraz rachunkami. Przejawem tego jest w obrębie kodeksu karnego skarbowego drastyczne zaostrzenie w 2016 r. represji karnej za wystawianie i obrót nierzetelnymi fakturami oraz rachunkami, natomiast w obrębie kodeksu karnego – wprowadzenie kwalifikowanych typów fałszerstw dokumentów, których przedmiotem są faktury.Kolejnym przejawem omawianych tendencji był projekt obszernej nowelizacji kodeksu karnego skarbowego z grudnia 2018 r., którego istota sprowadzała się do dalszego rozszerzania zakresu kryminalizacji, zaostrzania penalizacji oraz wypaczenia ukształtowanej dotychczas racjonalnie zasady priorytetu egzekucji danin publicznych przed represją.Projekt ten jednak nie wszedł w życie, a zamiast tego ustawodawca od dwóch lat konsekwentnie cząstkowymi nowelizacjami rozszerza zakres kryminalizacji, obejmując nią zwłaszcza przypadki niedopełnienia lub niewłaściwego wykonania rozbudowanych obowiązków informacyjnych.Oprócz oszustw podatkowych zjawiskiem, które niepokoi organy fiskalne i ustawodawców wielu państw, jest tzw. agresywna optymalizacja podatkowa, w ramach której określone czynności, np. rozporządzanie majątkiem czy przekształcenia struktur gospodarczych, służą wyłącznie lub przede wszystkim redukcji obciążeń podatkowych. Kryminalizacja sięga zaledwie na dalekie „przedpola” tego zjawiska i polega na obwarowaniu sankcjami karnymi niedopełnienia lub niewłaściwego wypełnienia obowiązków raportowania tzw. schematów podatkowych, co ma w założeniu umożliwiać organom fiskalnym wczesną identyfikację tych zachowań podatników, które stanowią przejawy agresywnej optymalizacji podatkowej, i zastosowanie przeciwko nim instrumentów podatkowoprawnych służących zwalczaniu tego zjawiska.
Legislative response to tax crime reflects the trends that are observed throughout criminal law resulting from theory to which, a crime is an evidence of a defectively constructed law, the result of which is increasing instability, casuistry and regulatory drift with tendency to extend of scope criminalization and aggravating penalties. In the field of tax crime, it is called “closing tax loophole”.The legislator, by declarating war on tax frauds, didn’t increase penalties for tax frauds, however, legislator increased penalties for unreliable invoice and bills trading. Within the Fiscal Penal Code, this is reflected by tightening of a provisions concerning the unreliable invoice and bills trading, while within the Criminal Code – introducing a aggravated types of documents forgery which have their subject invoices.The draft amendment of the Fiscal Penal Code (December 2018) was another manifestation of discussed tendencies. Its essence came down to further extend of scope criminalization, aggravating penalties and distortion of priority of principle for enforcement to public levies.However, this draft didn’t enter into force, instead, for two years – the legislator, by means of amendments, consequently, extends the scope of criminalization, extending it to the cases of failure or improper performance of information obligations.Apart from tax frauds, what concerns to tax authorities and legislators of several countries, is the so-called “aggressive tax optimization”, in which certain activities, e.g., asset disposal or social structure transformation, are undertaken solely or primarily – tax burden reductions. Its criminalization extends to the far “frontiers” and leads to imposition of criminal penalties for failure or improper fulfillment of reporting obligations the so-called “tax scheme”, which is intended to allow, to tax authorities – an early identification of taxpayer’s behaviours that are reflected by aggressive tax optimization.
