Przestrzenna zmienność parametrów fizykochemicznych gruntów z terenów silnie zasolonych

Ważnym źródłem antropogenicznych zanieczyszczeń środowiska solami jest przemysł sodowy. Składowiska odpadów poprodukcyjnych, lokalizowane obok zakładów, negatywnie wpływają na otaczające środowisko, gdyż wody opadowe wymywają z nich szkodliwe substancje. Celem niniejszego artykułu jest ocena przestrzennego zróżnicowania wybranych parametrów fizykochemicznych osadów na terenie składowisk dawnych Krakowskich Zakładów Sodowych „Solvay”. Na podstawie analizy granulometrycznej stwierdzono występowanie naprzemianległych warstw o uziarnieniu ilastym i różnym stopniu konsolidacji odpadów. Badania laboratoryjne wskazują, iż analizowany osad charakteryzuje się odczynem silnie alkalicznym (średnie pH > 10), wysoką przewodnością elektryczną właściwą (średnio > 10 mS cm-1) i średnią wilgotnością aktualną na poziomie 60%. Stwierdzono obecność jonów o charakterze zasadowym, łatwo rozpuszczalnych w wodzie opadowej, które mają zdolność do akumulacji w głębszych warstwach składowisk. Występowanie tych jonów w próbkach gruntu stwarza warunki stresowe dla wzrostu i rozwoju roślin głęboko korzeniących się, toteż w projektach zieleni bardzo ważnym aspektem jest uwzględnienie gatunków roślin o płytkim systemie korzeniowym i wysokiej odporności na silne zasolenie podłoża. Charakterystyczne parametry fizykochemiczne podłoża i niejednorodność składowanego materiału stanowią podstawę do przeprowadzenia technicznej i biologicznej rekultywacji badanego obszaru i mają duże znaczenie w projektowaniu jego funkcji przestrzennych.

An important source of anthropogenic environment pollution with salts is the sodium industry. Post-production waste dumping grounds, located near the plants, have a negative impact on the surrounding environment because rain water scours harmful substances from them. The aim of this article is to assess the spatial variability of selected physicochemical parameters of soil on the premises of former Sodium Processing Plant “Solvay” in Kraków. The laboratory research showed that the analyzed material has a strong alkaline reaction (average pH > 10), high electric conductivity (average > 10 mS·cm-1) and medium humidity of 60%. There are also ions of alkaline reaction, easily soluble in rain water, which have the ability to accumulate in the deeper layers of the dumping grounds. The existence of those ions in the ground samples creates very stressful conditions for the growth and development of long-rooted plants, therefore it is important in greenery design to include such species of plants that have a shallow root system and are resistant to high salinity of the soil. The characteristic physicochemical parameters of the ground as well as the heterogeneity of the stored material constitute a basis for technological and biological reclamation of the studied area and have large significance in designing its spatial functions.