Polskie kolędy – ich historia, rozwój i znaczenie w kulturze narodowej. Studium na wybranych przykładach z różnych okresów historycznych

Niniejszy tekst poświęcony kolędom w kulturze polskiej stanowi próbę krótkiej analizy wpływu tych szczególnych wytworów kultury na kształtowanie się zwyczajów związanych ze świętowaniem Bożego Narodzenia, a przez to na budowanie kultury narodowej. Kolęda jako muzyczny utwór religijny już sama w sobie stanowi wyraz przenikania się religii i sztuki. Dodatkowo jednak często przywodzi na myśl skojarzenie ze sztuką ludową, bliską człowiekowi, co podkreśla jeszcze jej szczególny wymiar jednoczący — tak w rodzinie, jak i we wspólnocie narodowej. W Polsce kultura, szczególnie ludowa, kształtowana była przede wszystkim przez religijność chrześcijańską, stąd też jej wpływ na rozwój tożsamości i odrębności narodowej jest bardzo znaczny. Ponadto pokazany został wpływ odwrotny, tj. w jaki sposób konkretna sytuacja polityczno-historyczna Polski oddziaływała na powstające w danych okresach nowe kolędy i jednocześnie w nich miała swoje odzwierciedlenie. W tekście przedstawione zostały jedynie wybrane przykłady kolęd, które obrazują przenikanie się religii i kultury, a także podkreślają kształtowanie przez kolędy postawy patriotycznej.

The paper on carol in Polish culture is an attempt at a brief analysis of the influence of these particular cultural products on the development of the customs associated with Christmas celebrations and the building of national culture. Carol as a musical religious piece shows the penetration of religion and art. In addition, it is often associated with folk art, close to man. It also highlights its unique dimension of unity—in the family and in the national community. In Poland, especially folk culture, it was shaped primarily by Christian religiosity, and its influence on the development of identity and national identity is very significant. In addition, the opposite was shown—how the specific political and historical situation of Poland influenced the new Christmas carols created in specific periods and at the same time reflected in them. Only selected examples of carols were presented in the paper, which illustrate the interpenetration of religion and culture and also highlight the formation of attitude of patriotism by carol.