Cele życiowe młodzieży kończącej szkołę podstawową. Próba klasyfikacji wartości młodego pokolenia

Wartości jako materialne oraz niematerialne cenności dla człowieka lub grupy ludzi stanowią podstawowy element rzeczywistości społecznej, w której człowiek wzrasta i kształtuje się jako istota społeczna. Obecnie w literaturze przedmiotu często mówi się o kryzysie wartości, współistnieniu wielu równorzędnych, wzajemnie się wykluczających wartości, jak również permisywizmie wartości. Artykuł podejmuje próbę ukazania systemu wartości uczniów klas ósmych szkół podstawowych. Chodzi o odpowiedź na pytanie, czy wartości układają się w jakieś bardziej ogólne modele i jakie są to modele? Badanie było realizowane za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety internetowej (CAWI) wypełnianego audytoryjnie w dniach 1.10.2018 r. – 12.01.2019 r. Badaną próbę stanowiło 70 185 uczniów z terenu Polski. Następnie respondenci zostali odlosowani do reprezentatywnej, w skali kraju, liczby 8530 uczniów, spośród których ósmioklasiści reprezentowani byli przez 1986 respondentów.  Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że główne cele życiowe respondentów układają się w zhierarchizowany system wartości, wyznaczany poprzez takie cechy jak płeć, sytuacja materialna rodziny, stopień zaangażowania religijnego, wielkość miejscowości zamieszkania. Ponadto cele życiowe badanych można sprowadzić do mniejszej liczby grup, które można nazwać grupami wartości. Zatem w systemie ważnych wartości młodego pokolenia funkcjonują wartości etyczne, konsumpcyjno-materialne, hedonistyczne, ale także rodzinne, socjocentryczne i społecznie pożądane, religijne i perfekcjonistyczno-witalne.

Values as tangible and non-tangible valuables for a man or for a group of people constitute the basic element of social reality, in which a person grows up and is formed as a social being. Currently the subject literature frequently refers to a crisis of values, co-existence of many equivalent, mutually exclusive values, as well as to the permissiveness of values. The article is an attempt at presenting the system of values in eighth-form primary school students. It is about answering the question whether the values are arranged in certain more general models and what sort of models are these? The study was performed with the use of an original online questionnaire  (CAWI) completed in an auditorium between 1st October 2018 and 12th January 2019. The examined trial group (array) consisted of 70 185 school students from the area of Poland. Then the respondents were voted-off to the number, which is representative in the scale of the country—8530 students, from among whom the eighth-formers were represented by 1986 respondents. The study results allow to find that the main aims in the lives of the respondents are arranged in a hierarchy of values, determined by such features as gender, the family’s financial  situation, degree of religious commitment, size of the place of residence. Besiders, the living goals of the examinees  can be reduced to a smaller number of groups that can be called the groups of values. Thus, in the system of values important for the young generation there are ethical, consumerist-material and hedonist values, but also family, socio-metrical, socially desirable, religious and perfectionist-vital values.